صفر تا 100 واردات کالا به ایران

چرا واردات کالا دریچه‌ای به دنیای فرصت‌هاست؟

اگر از هر بازاری در ایران عبور کنی – از پاساژ علاءالدین تهران گرفته تا بازار رضا در مشهد – ردپای کالاهای وارداتی را می‌بینی. موبایل‌هایی که از چین و کره آمده‌اند، پوشاکی که برچسب ترکیه دارند، مواد غذایی با بسته‌بندی اروپایی و حتی دستگاه‌های صنعتی سنگین که از آلمان و ژاپن وارد شده‌اند.

واقعیت این است که بیش از نیمی از اقتصاد ایران به نوعی با واردات گره خورده است. واردات فقط پر کردن قفسه‌های فروشگاه‌ها نیست؛ بلکه موتور محرکی است که تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، فروشندگان و حتی مصرف‌کنندگان را در یک زنجیره بزرگ به هم متصل می‌کند.

اما سؤال اصلی این است: چرا بعضی‌ها از واردات ثروتمند می‌شوند و بعضی دیگر با یک بار اشتباه، همه سرمایه‌شان را از دست می‌دهند؟

برای پاسخ به این سؤال، باید کمی به عقب برگردیم.

تصور کن «رضا» یک جوان پرانرژی است که همیشه به تجارت علاقه داشته. او پس‌انداز چند سال کارش را جمع می‌کند و تصمیم می‌گیرد وارد کار واردات شود. یک روز در جمع دوستانش می‌شنود که فلان کالا در چین خیلی ارزان است و در ایران خریدار زیاد دارد. بدون تحقیق جدی، تمام سرمایه‌اش را روی واردات آن کالا می‌گذارد. چند ماه بعد، وقتی محموله به بندرعباس می‌رسد، تازه متوجه می‌شود که برای ترخیص نیاز به مجوز خاصی دارد. گرفتن مجوز زمان می‌برد و در این فاصله بازار اشباع می‌شود. نتیجه؟

بخش زیادی از سرمایه رضا از بین می‌رود و او واردات را تجربه‌ای تلخ می‌داند.

در همان زمان، تاجری دیگر به نام «فاطمه» با رویکردی متفاوت عمل می‌کند. او قبل از هر اقدامی، بازار را به‌دقت بررسی می‌کند، با خرده‌فروش‌ها و عمده‌فروش‌ها صحبت می‌کند، آمار گمرک را مطالعه می‌کند و حتی نمونه‌ای از کالا را وارد می‌کند تا واکنش بازار را بسنجد. سپس با یک فروشنده معتبر خارجی قرارداد می‌بندد و همه مراحل واردات را گام‌به‌گام و قانونی طی می‌کند. نتیجه؟ کالای او با سود مناسب در بازار عرضه می‌شود و سرمایه‌اش چند برابر می‌گردد.

این دو داستان، خلاصه‌ای از سرنوشت هزاران نفر در بازار ایران است. واردات می‌تواند سکوی پرتاب باشد یا باتلاقی برای بلعیدن سرمایه. تفاوت بین موفقیت و شکست، در دانستن یا ندانستن مسیر است.

واردات، مثل یک جاده طولانی است که ایستگاه‌های مشخصی دارد: شناخت بازار، انتخاب کالای درست، دریافت کارت بازرگانی، ثبت سفارش، تأمین ارز، حمل‌ونقل، ترخیص و نهایتاً توزیع در بازار داخلی. کسی که نقشه‌ی این جاده را داشته باشد، می‌تواند مطمئن و با آرامش حرکت کند. اما کسی که بی‌نقشه وارد شود، در هر پیچ با مانعی بزرگ روبه‌رو خواهد شد.

این مقاله در تجارت سبز برای همین طراحی شده است؛ تا نقشه‌ی صفر تا 100 واردات کالا به ایران را در اختیار تو بگذارد. چه یک کارآفرین تازه‌کار باشی که اولین قدم‌هایت را برمی‌داری، و چه یک مدیر باتجربه که به دنبال گسترش کسب‌وکار خود هستی، این راهنما تو را قدم‌به‌قدم همراهی خواهد کرد.

تصور کنید در بازاری قدم می‌زنید که مرزهای جغرافیایی در آن معنایی ندارند. بازاری که در آن می‌توانید بهترین و باکیفیت‌ترین محصولات را از هر گوشه دنیا انتخاب کرده و به دست مصرف‌کننده‌ای برسانید که مشتاقانه منتظر آن است. این، جادوی واردات است؛ یک ماجراجویی پرسود و هیجان‌انگیز که می‌تواند کسب‌وکار شما را متحول کند. اما مانند هر سفر بزرگ دیگری، این مسیر نیز نقشه و راهنمای خود را می‌طلبد.

ما در تجارت سبز، تصمیم گرفتیم این نقشه راه را به صورت کامل و رایگان در اختیار شما قرار دهیم. این یک دوره آموزشی جامع است که شما را قدم به قدم، از اولین جرقه‌های ذهنی برای انتخاب کالا تا لحظه‌ای که محصولتان را در انبار خود تحویل می‌گیرید، همراهی می‌کند. در اینجا لیستی از مراحل را به شما می‌دهیم؛ داستانی را روایت کنیم که در آن، شما قهرمان اصلی هستید و با هر چالشی که روبرو می‌شوید، با دانش و ابزاری که ما در اختیارتان می‌گذاریم، آن را با موفقیت پشت سر می‌گذارید.

برای کارآفرینان، مدیران بازرگانی، دانشجویان و هر فرد کنجکاوی نوشته‌ایم که رویای ورود به عرصه تجارت جهانی را در سر دارد. ما پیچیده‌ترین مفاهیم مانند HS Code، ثبت سفارش، تخصیص ارز و ترخیص کالا را به زبانی ساده و کاربردی برای شما شرح خواهیم داد. پس کمربندهای خود را ببندید، زیرا سفر ما به قلب دنیای واردات کالا همین الان آغاز می‌شود. با مطالعه این راهنمای جامع، شما نه تنها با صفر تا 100 واردات کالا آشنا می‌شوید، بلکه اعتماد به نفس لازم برای برداشتن اولین قدم‌های عملی را نیز به دست خواهید آورد.

فصل اول : گام ابتدایی؛ ایده از کجا می‌آید؟ (تحقیق بازار و انتخاب هوشمندانه کالا)

هر داستان موفقیتی در دنیای تجارت، با یک ایده درخشان آغاز می‌شود. در دنیای واردات، این ایده همان انتخاب هوشمندانه کالاست. بسیاری از افراد با این تصور که واردات هر کالایی سودآور است، بدون تحقیق و بررسی کافی وارد این عرصه می‌شوند و متأسفانه با شکست مواجه می‌شوند. اما شما قرار نیست یکی از آن‌ها باشید. در این فصل، یاد می‌گیرید که چگونه مانند یک کارآگاه حرفه‌ای، نبض بازار را در دست بگیرید، نیازهای کشف‌نشده را پیدا کنید و کالایی را انتخاب کنید که از همان ابتدا، موفقیتش تضمین شده باشد.

۱. بررسی نیاز بازار: گوش دادن به صدای مشتریان

اولین و حیاتی‌ترین قدم، تحلیل و بررسی نیاز بازار است. شما باید بدانید که مردم به دنبال چه چیزی هستند؟ چه کمبودی در بازار احساس می‌شود؟ چه محصولی می‌تواند زندگی آن‌ها را آسان‌تر، بهتر یا لذت‌بخش‌تر کند؟

• ابزارهای تحقیق بازار:
  • تحقیقات آنلاین: استفاده از ابزارهایی مانند Google Trends به شما نشان می‌دهد که مردم در ایران بیشتر به دنبال چه کلماتی می‌گردند. برای مثال، افزایش جستجوی عبارتی مانند “دستگاه تصفیه هوای خانگی” در فصول سرد سال، می‌تواند یک سیگنال قوی برای بررسی این بازار باشد.
  • بررسی فروشگاه‌های آنلاین: به وب‌سایت‌های بزرگی مانند دیجی‌کالا، ترب یا ایمالز سر بزنید. بخش محصولات پرفروش، نظرات کاربران و بخش “پرسش و پاسخ” معدن طلایی از اطلاعات است. ببینید مردم از چه محصولاتی ناراضی هستند؟ چه ویژگی‌هایی را در محصولات موجود نمی‌یابند؟ این‌ها سرنخ‌های شما برای یافتن یک کالای ایده‌آل هستند.
  • تحقیقات میدانی: به بازار بروید. با فروشندگان صحبت کنید. از دوستان و آشنایان خود نظرسنجی کنید. ببینید در زندگی روزمره با چه چالش‌هایی روبرو هستند که یک محصول وارداتی می‌تواند آن را حل کند.
  • شبکه‌های اجتماعی: گروه‌ها و کانال‌های تخصصی در تلگرام، اینستاگرام و لینکدین را دنبال کنید. بحث‌ها و گفتگوهای کاربران می‌تواند ایده‌های بکری به شما بدهد.

مثال داستانی: فرض کنید شما در حال بررسی بازار لوازم جانبی موبایل هستید. با تحلیل نظرات کاربران در دیجی‌کالا متوجه می‌شوید که بسیاری از پاوربانک‌های موجود در بازار، یا سنگین هستند یا ظرفیت واقعی آن‌ها با عدد اعلام شده تفاوت زیادی دارد. این یک “نیاز” است. حالا شما می‌توانید به دنبال واردات پاوربانک‌هایی باشید که هم سبک، هم باکیفیت و هم دارای ظرفیت واقعی هستند. این یعنی انتخاب کالای مناسب وارداتی بر اساس یک نیاز واقعی.

۲. تمرکز بر نیچ مارکت (Niche Market): پادشاهی در قلمرو کوچک خود

تلاش برای راضی کردن همه، اغلب به راضی نکردن هیچ‌کس ختم می‌شود. به جای رقابت در بازارهای بزرگ و اشباع‌شده (مانند واردات گوشی موبایل که غول‌های بزرگی در آن حضور دارند)، بر روی یک گوشه از بازار (نیچ مارکت) تمرکز کنید.

• مزایای نیچ مارکت:
  • رقابت کمتر: شما با تعداد کمتری از واردکنندگان رقابت می‌کنید.
  • مخاطب هدف مشخص: بازاریابی برای یک گروه خاص از افراد (مثلاً واردات تجهیزات تخصصی قهوه برای کافی‌شاپ‌ها) بسیار آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر است.
  • حاشیه سود بالاتر: در بازارهای تخصصی، معمولاً می‌توانید محصولات خود را با قیمت بهتری بفروشید.

چگونه نیچ خود را پیدا کنید؟

علاقه‌مندی‌های خود را با نیازهای بازار ترکیب کنید. آیا به کوهنوردی علاقه دارید؟ شاید بازار نیازمند نوع خاصی از کفش‌های کوهنوردی باشد که در ایران کمیاب است. آیا متخصص کامپیوتر هستید؟ شاید قطعات خاصی برای اورکلاکینگ سیستم‌ها وجود داشته باشد که طرفداران زیادی دارد اما واردکننده مشخصی ندارد.

به یاد داشته باشید، انتخاب کالا قلب تپنده کسب‌وکار وارداتی شماست. زمان صرف شده در این مرحله، یک سرمایه‌گذاری حیاتی برای آینده است. با صبر، تحقیق و نگاهی دقیق به اطرافتان، می‌توانید کالایی را پیدا کنید که نه تنها سودآور باشد، بلکه شما را به عنوان یک متخصص در آن حوزه به بازار معرفی کند.

فصل دوم : قوانین بازی را بدانید (مقررات و تعرفه‌های واردات)

تبریک! شما با موفقیت اولین مرحله را پشت سر گذاشتید و کالای رویایی خود را انتخاب کرده‌اید. اما قبل از اینکه با هیجان به سراغ پیدا کردن فروشنده بروید، باید مانند یک شطرنج‌باز حرفه‌ای، چند حرکت بعدی را پیش‌بینی کنید. در دنیای واردات، این پیش‌بینی به معنای شناخت کامل قوانین، مقررات و هزینه‌های گمرکی است. نادیده گرفتن این مرحله می‌تواند کالای شما را ماه‌ها در گمرک معطل کند یا هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای را به شما تحمیل کند که کل پروژه را از سودآوری خارج می‌کند.

 

۱. کد تعرفه گمرکی (HS Code): شناسنامه بین‌المللی کالای شما

تصور کنید هر کالایی در جهان، یک کد ملی منحصربه‌فرد دارد. این کد، که به آن HS Code (Harmonized System Code) می‌گویند، یک زبان مشترک بین‌المللی برای طبقه‌بندی کالاهاست. این کد ۸ تا ۱۰ رقمی، اطلاعات حیاتی زیر را در خود جای داده است:

• نوع و ماهیت دقیق کالا: به گمرک می‌گوید که کالای شما دقیقاً چیست.
• میزان حقوق ورودی: درصد تعرفه‌ای که باید به گمرک بپردازید.
• مجوزهای مورد نیاز: مشخص می‌کند که آیا برای واردات این کالا نیاز به مجوز از سازمان استاندارد، وزارت بهداشت، جهاد کشاورزی و… دارید یا خیر.
• ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها: نشان می‌دهد که آیا ورود این کالا به کشور مجاز است یا خیر.

چگونه HS Code کالای خود را پیدا کنیم؟

• از فروشنده بپرسید: ساده‌ترین راه این است که از تأمین‌کننده خارجی خود بخواهید که HS Code کالایی که قصد خرید آن را دارید، در پیش‌فاکتور ذکر کند.
• کتاب مقررات صادرات و واردات: این کتاب که هر سال توسط وزارت صمت منتشر می‌شود، مرجع اصلی کدهای تعرفه و شرایط ورود کالاهاست.
• سامانه جامع تجارت: با مراجعه به این سامانه و جستجوی نام کالا، می‌توانید کد تعرفه مربوطه را بیابید.
• مشاوره با ترخیص‌کار: یک ترخیص‌کار حرفه‌ای و باتجربه می‌تواند به راحتی و با دقت بالا، HS Code صحیح کالای شما را تعیین کند.

اهمیت حیاتی HS Code صحیح: اعلام یک کد اشتباه به گمرک، حتی به صورت سهوی، می‌تواند به عنوان تخلف یا قاچاق تلقی شده و جریمه‌های سنگینی برای شما به همراه داشته باشد. پس در تعیین آن نهایت دقت را به خرج دهید.

 

۲. بررسی شرایط و مقررات واردات: آیا چراغ سبز است؟

پس از یافتن HS Code، باید شرایط ورود کالا را بررسی کنید. وضعیت تعرفه کالاها در کتاب مقررات به چند دسته تقسیم می‌شود:

• کالای مجاز: کالاهایی که ورود آن‌ها با رعایت ضوابط گمرکی و اخذ مجوزهای لازم (در صورت نیاز) بلامانع است.
• کالای مشروط: کالاهایی که ورودشان علاوه بر شرایط عمومی، نیازمند کسب یک یا چند مجوز خاص است (مانند کالاهای پزشکی که نیازمند مجوز وزارت بهداشت هستند).
• کالای ممنوع: کالاهایی که ورود آن‌ها طبق قوانین شرعی یا دولتی ممنوع است (مانند مشروبات الکلی).

برای بررسی این شرایط، باید به ستون “شرح تعرفه” در کتاب مقررات صادرات و واردات مراجعه کنید. در این بخش، تمام ضوابط و مجوزهای مورد نیاز برای هر کالا به تفصیل ذکر شده است. برای مثال، ممکن است جلوی تعرفه اسباب‌بازی نوشته شده باشد “نیازمند مجوز از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان”.

۳. محاسبه هزینه‌های گمرکی: چقدر باید کنار بگذاریم؟

یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات واردکنندگان مبتدی، عدم محاسبه دقیق هزینه‌های تمام‌شده است. تعرفه گمرکی یا حقوق ورودی، مهم‌ترین بخش این هزینه‌هاست. فرمول کلی محاسبه آن به شرح زیر است:

ارزش سیف کالا (CIF) * نرخ ارز اعلامی توسط گمرک * درصد تعرفه (حقوق ورودی) = هزینه گمرکی

• ارزش سیف (CIF): این ارزش شامل سه بخش است:
  1. Cost: قیمت خرید کالا در مبدأ.
  2. Insurance: هزینه بیمه بین‌المللی.
  3. Freight: هزینه حمل و نقل بین‌المللی تا اولین گمرک ورودی.

علاوه بر حقوق ورودی، هزینه‌های دیگری نیز در گمرک به شما تحمیل می‌شود:

• مالیات بر ارزش افزوده (VAT): معمولاً ۹٪ از مجموع ارزش سیف و حقوق ورودی است.
• هزینه‌های انبارداری، تخلیه و بارگیری.
• هزینه‌های مربوط به اخذ مجوزها (مانند هزینه آزمایشگاه استاندارد).
• نیم درصد هلال احمر.

مثال عملی: فرض کنید می‌خواهید ۱۰۰۰ عدد ماشین حساب به ارزش هر عدد ۱۰ دلار وارد کنید.

• ارزش کالا (Cost): ۱۰۰۰ * $۱۰ = $۱۰۰۰۰
• هزینه حمل (Freight): فرضاً $۵۰۰
• هزینه بیمه (Insurance): فرضاً $۱۰۰
• ارزش سیف (CIF): $۱۰۰۰۰ + $۵۰۰ + $۱۰۰ = $۱۰۶۰۰
• نرخ ارز گمرکی: (این نرخ توسط بانک مرکزی به صورت روزانه اعلام می‌شود، فرض کنیم ۲۸,۵۰۰ تومان است)
• درصد تعرفه (از HS Code): فرضاً ۱۵٪

محاسبه حقوق ورودی:

10600 * 28500 * 0.15 = 45,315,000 تومان

این عدد فقط حقوق ورودی است و باید مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینه‌ها را نیز به آن اضافه کنید تا هزینه نهایی ترخیص به دست آید. با این محاسبات دقیق، شما می‌توانید قیمت تمام‌شده کالای خود را قبل از هرگونه اقدامی تخمین بزنید و از سودآوری پروژه خود اطمینان حاصل کنید.

امیدوارم اکنون کاملاً شفاف شده باشد. 

 

فصل سوم: یافتن شریک تجاری ایده‌آل (منبع‌یابی و مذاکره با فروشندگان)

شما اکنون نقشه راه را در دست دارید. کالای خود را هوشمندانه انتخاب کرده‌اید و از تمام پیچ‌وخم‌های قانونی و هزینه‌های آن آگاهید. حالا زمان آن رسیده که از مرزهای تئوری عبور کرده و وارد دنیای واقعی تعاملات بین‌المللی شوید. این فصل، هنر پیدا کردن یک تأمین‌کننده معتبر و اصول مذاکره‌ را به شما می‌آموزد که می‌تواند سرنوشت کل معامله را تغییر دهد. یافتن یک فروشنده خوب، مانند پیدا کردن یک شریک تجاری است؛ رابطه‌ای که اگر درست بنا شود، می‌تواند سال‌ها برای شما سودآوری به همراه داشته باشد.

۱. منبع‌یابی (Sourcing): کجا به دنبال گنج بگردیم؟

پیدا کردن فروشنده صرفاً جستجوی نام کالا در گوگل نیست. این یک فرآیند تحقیقی دقیق برای یافتن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان معتبر، باکیفیت و خوش‌قیمت است.

 پلتفرم‌های آنلاین B2B (Business-to-Business): این وب‌سایت‌ها، بازارهای جهانی هستند که میلیون‌ها تولیدکننده و عمده‌فروش را در یکجا گرد هم آورده‌اند.

Alibaba.com: غول بی‌رقیب در این زمینه، به‌ویژه برای منبع‌یابی از چین و شرق آسیا. این سایت به شما امکان می‌دهد تا پروفایل فروشندگان، سابقه فعالیت، بازخورد مشتریان و گواهینامه‌های آن‌ها را بررسی کنید. به دنبال فروشندگانی با نشان “Gold Supplier” و “Verified Supplier” باشید که اعتبار آن‌ها توسط سایت تأیید شده است.

 Made-in-China.com: یکی دیگر از پلتفرم‌های قدرتمند برای ارتباط مستقیم با تولیدکنندگان چینی.

 Global Sources: پلتفرمی معتبر که تمرکز ویژه‌ای بر روی محصولات الکترونیکی و نمایشگاه‌های تجاری دارد.

 Europages: اگر به دنبال تأمین‌کننده از کشورهای اروپایی هستید، این سایت یک منبع عالی است.

نمایشگاه‌های تجاری بین‌المللی: شرکت در نمایشگاه‌های معتبر بین‌المللی (Trade Shows) یکی از بهترین روش‌ها برای یافتن تأمین‌کنندگان است. در این رویدادها، شما می‌توانید:

• محصولات را از نزدیک ببینید و کیفیت آن‌ها را بسنجید.
• به‌صورت رو در رو با مدیران شرکت‌ها صحبت کنید.
• شبکه‌سازی کرده و با آخرین روندهای صنعت خود آشنا شوید.

نمایشگاه Canton Fair در گوانگژو چین، بزرگترین نمایشگاه تجاری جهان است که هر بهار و پاییز برگزار می‌شود و تقریباً هر کالایی که فکرش را بکنید در آن یافت می‌شود.

اتاق‌های بازرگانی مشترک: اتاق‌های بازرگانی مشترک ایران و سایر کشورها (مانند اتاق بازرگانی ایران و چین یا ایران و آلمان) می‌توانند لیست‌هایی از شرکت‌های معتبر و تأیید شده را در اختیار شما قرار دهند.

۲. ارزیابی و اعتبارسنجی تأمین‌کننده: چگونه به کسی در آن سوی دنیا اعتماد کنیم؟

پس از تهیه یک لیست از تأمین‌کنندگان بالقوه، مرحله حساس اعتبارسنجی آغاز می‌شود. هرگز فریب قیمت‌های بسیار پایین یا وب‌سایت‌های پر زرق و برق را نخورید.

بررسی پروفایل شرکت: سابقه فعالیت شرکت چقدر است؟ (شرکت‌های با سابقه بالای ۵ سال معمولاً قابل اعتمادترند). آیا گواهینامه‌های کیفی مانند ISO را دارند؟ تعداد کارمندان و حجم معاملات سالانه آن‌ها چقدر است؟

 درخواست نمونه کالا (Sample): قبل از ثبت سفارش اصلی، حتماً درخواست نمونه کنید. بابت نمونه و هزینه ارسال آن پول پرداخت کنید تا فروشنده متوجه جدیت شما شود. این هزینه، یک سرمایه‌گذاری برای جلوگیری از ضررهای هنگفت در آینده است.

 برقراری تماس تصویری: یک تماس تصویری با نماینده فروش ترتیب دهید و از او بخواهید که خط تولید، انبار و دفتر شرکت را به شما نشان دهد. این کار به شما اطمینان می‌دهد که با یک شرکت واقعی و نه یک واسطه یا کلاهبردار، در ارتباط هستید.

جستجوی نام شرکت در اینترنت: نام شرکت را به همراه کلماتی مانند “scam” (کلاهبرداری) یا “review” (نقد و بررسی) در گوگل جستجو کنید. ببینید آیا دیگر خریداران تجربه منفی با آن‌ها داشته‌اند یا خیر.

۳. هنر مذاکره و دریافت پیش‌فاکتور (Proforma Invoice)

اکنون که از اعتبار تأمین‌کننده خود اطمینان حاصل کرده‌اید، زمان مذاکره فرا رسیده است. به یاد داشته باشید، همه چیز قابل مذاکره است.

قیمت (Price): معمولاً قیمت‌های اعلام شده در پلتفرم‌ها برای حجم‌های کم است. اگر قصد خرید در تعداد بالا (MOQ – Minimum Order Quantity) را دارید، حتماً درخواست تخفیف کنید.

شرایط پرداخت (Payment Terms): شرایط پرداخت متداول در تجارت بین‌الملل به صورت T/T (Telegraphic Transfer) است. بهترین حالت برای خریدار، پرداخت درصدی از مبلغ به عنوان پیش‌پرداخت (مثلاً ۳۰٪) و پرداخت مابقی (۷۰٪) پس از تحویل کالا به شرکت حمل و دریافت کپی بارنامه است. از پذیرش شرایطی که شما را ملزم به پرداخت ۱۰۰٪ مبلغ قبل از تولید می‌کند، خودداری کنید.

اینکوترمز (Incoterms): اینکوترمز، مجموعه‌ای از قوانین بین‌المللی برای تعیین مسئولیت‌های خریدار و فروشنده در قبال هزینه‌ها و ریسک‌های حمل‌ونقل است. مهم‌ترین اینکوترمزها عبارتند از:

EXW (Ex Works): شما کالا را درب کارخانه تحویل می‌گیرید و تمام مسئولیت‌ها و هزینه‌های حمل از آنجا به بعد با شماست.

FOB (Free On Board): فروشنده کالا را تا روی عرشه کشتی در بندر مبدأ تحویل می‌دهد و هزینه‌های مربوطه را پرداخت می‌کند. از آنجا به بعد مسئولیت با شماست. این یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین روش‌ها برای واردکنندگان است.

CIF (Cost, Insurance, and Freight): فروشنده هزینه خرید کالا، بیمه و حمل تا بندر مقصد را بر عهده می‌گیرد. (این همان ارزشی است که مبنای محاسبه حقوق گمرکی شما قرار می‌گیرد).

پس از توافق بر سر تمام این موارد، از فروشنده بخواهید یک پیش‌فاکتور یا پروفرما اینویس (Proforma Invoice) رسمی برای شما صادر کند. این سند، قرارداد اولیه شماست و باید شامل تمام جزئیات معامله باشد: مشخصات دقیق خریدار و فروشنده، شرح کامل کالا، HS Code، قیمت واحد و قیمت کل، شرایط پرداخت، اینکوترمز، مبدأ و مقصد کالا. این پیش‌فاکتور، کلید شما برای ورود به مراحل بعدی یعنی ثبت سفارش و تخصیص ارز است.

شما در این فصل، مهارت‌های کلیدی یک بازرگان بین‌المللی را آموختید. اکنون می‌توانید با اطمینان، بهترین شرکای تجاری را در سراسر جهان پیدا کنید، اعتبار آن‌ها را بسنجید و برای یک معامله برد-برد مذاکره کنید. با پروفرمای معتبر در دست، شما آماده‌اید تا اولین قدم رسمی را در داخل کشور بردارید.

 

فصل چهارم: مجوز ورود (کارت بازرگانی، ثبت سفارش و اخذ مجوزها)

شما با موفقیت یک توافق عالی با فروشنده خارجی خود انجام داده‌اید و پیش‌فاکتور (پروفرما) را در دست دارید. حالا زمان آن است که توجه خود را از بازارهای جهانی به داخل کشور و سیستم اداری ایران معطوف کنید. این فصل، دروازه ورود رسمی شما به فرآیند واردات است. در اینجا یاد می‌گیرید که چگونه هویت تجاری خود را رسمیت ببخشید، سفارش خود را در سیستم دولتی ثبت کنید و چراغ سبز سازمان‌های نظارتی را برای ورود کالایتان دریافت نمایید.

۱. کارت بازرگانی: گواهینامه رانندگی شما در جاده تجارت

همان‌طور که برای رانندگی نیاز به گواهینامه دارید، برای هرگونه فعالیت واردات و صادرات نیز به کارت بازرگانی نیاز دارید. این کارت توسط اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران پس از تأیید وزارت صمت صادر می‌شود و نشان‌دهنده صلاحیت شما به عنوان یک تاجر رسمی است.

انواع کارت بازرگانی

این کارت انواع مختلفی دارد که در ادامه درباره آن ها صحبت خواهیم کرد.

کارت بازرگانی تجاری

با توجه به قوانین گمرک دارنده کارت بازرگانی می تواند در زمینه صادرات و واردات فعالیت کند. منظور از تجارت در این تعریف فعالیت های مختلفی مثل ثبت سفارش، ترخیص کالا، واردات مناطق آزاد، صادرات کالاهای مجاز، حق العمل کاری در گمرک و موارد مشابه است.

کارت  بازرگانی خدماتی

این کارت برای اشخاص حقوقی صار می شود که مجوز سرمایه گذاری دارند. صاحبان این کارت تنها می توانند در زمینه فعالیت خودشان کالا وارد کنند.

کارت بازرگانی صنعتی، تولیدی

اشخاص حقوقی که مجوزسرمایه گذاری دارند و در زمینه های فعالیت تولیدی مشغول به کار هستند، می توانند از این نوع کارت بازرگانی استفاده کنند.

صاحبان این کارت تنها می توانند برای وارد نمودن تجهیزات کاری و یا مواد اولیه مورد نیازشان اقدام نمایند.

کارت بازرگانی موردی

اشخاصی که تنها یک بار می خواهند کالا ترخیص کنند می توانند برای دریافت این نوع کارت اقدام نمایند.

 

کارت بازرگانی حقیقی: برای اشخاص عادی صادر می‌شود.

کارت بازرگانی حقوقی: برای شرکت‌های ثبت شده صادر می‌شود.

نکته مهم: اگر در ابتدای راه هستید و شرایط اخذ کارت بازرگانی را ندارید، می‌توانید از خدمات شرکت‌های بازرگانی که دارای کارت بازرگانی هستند (به عنوان حق‌العمل‌کار) برای انجام امور واردات خود استفاده کنید. اما برای فعالیت بلندمدت و حرفه‌ای، داشتن کارت بازرگانی شخصی یا شرکتی ضروری است.

۲. ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت: اعلام رسمی قصد واردات

پس از دریافت پروفرما، مهم‌ترین و حساس‌ترین گام داخلی، ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت ایران (NTSW.ir) است. این سامانه، پنجره واحد تجارت فرامرزی کشور است و تمام فرآیندهای واردات، از ثبت سفارش گرفته تا تخصیص ارز و ترخیص کالا، در آن مدیریت و رصد می‌شود.

فرآیند ثبت سفارش به زبان ساده:

ورود به سامانه: با اطلاعات کارت بازرگانی خود وارد سامانه می‌شوید.

ایجاد پرونده جدید: یک پرونده جدید برای واردات خود ایجاد می‌کنید.

ورود اطلاعات پروفرما: تمام اطلاعات پیش‌فاکتور (اطلاعات فروشنده، خریدار، مشخصات کالا، HS Code، مقدار، ارزش، کشور مبدأ و…) را با دقت در فرم‌های مربوطه وارد می‌کنید.

تعیین منشأ ارز: مشخص می‌کنید که ارز مورد نیاز برای این واردات را از چه محلی تأمین خواهید کرد (ارز حاصل از صادرات، ارز نیمایی از طریق سامانه، ارز از محل حساب ارزی واردکننده و…).

ارسال برای کارشناس: پرونده را برای بررسی به کارشناس مجازی و سپس کارشناس وزارت صمت ارسال می‌کنید.

کارشناس مربوطه، پرونده شما را از لحاظ صحت اطلاعات، مجاز بودن کالا، تعرفه و سایر موارد بررسی می‌کند. در صورت عدم وجود مشکل، پرونده شما تأیید شده و یک شماره ثبت سفارش (کد ۸ رقمی) به شما اختصاص داده می‌شود. این کد، مجوز شما برای شروع فرآیند تخصیص ارز و واردات کالاست.

۳. اخذ مجوزهای لازم: عبور از فیلترهای نظارتی

همان‌طور که در فصل دوم اشاره شد، بسیاری از کالاها برای ورود به کشور نیازمند دریافت مجوز از سازمان‌های مختلفی هستند. سامانه جامع تجارت به صورت هوشمند و بر اساس HS Code کالا، به شما اعلام می‌کند که برای ثبت سفارش نهایی، نیازمند اخذ مجوز از کدام سازمان‌ها هستید.

مهم‌ترین سازمان‌های مجوزدهنده:

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: برای تمامی مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی، بهداشتی و تجهیزات پزشکی.

سازمان ملی استاندارد: برای کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری هستند (مانند بسیاری از لوازم خانگی، قطعات خودرو، اسباب‌بازی‌ها).

وزارت جهاد کشاورزی: برای ماشین‌آلات کشاورزی، سموم، بذر و نهال.

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی: برای تمامی تجهیزات دارای قابلیت ارتباطی (مانند موبایل، مودم، GPS).

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان: برای اسباب‌بازی و لوازم‌التحریر.

فرآیند اخذ این مجوزها نیز عمدتاً از طریق سامانه‌های الکترونیکی همان سازمان‌ها و با ارائه اسناد و مدارک فنی کالا انجام می‌شود. معمولاً باید قبل از نهایی شدن ثبت سفارش، این مجوزها را دریافت کرده و شماره آن‌ها را در سامانه جامع تجارت وارد کنید. عدم توجه به این مرحله می‌تواند باعث شود کالای شما در گمرک باقی بماند و اجازه ترخیص نگیرد.

با پشت سر گذاشتن این بخش، شما عملاً مجوز رسمی دولت برای واردات کالای خود را دریافت کرده‌اید. شما دیگر یک ایده پرداز نیستید، بلکه یک بازرگان رسمی هستید که پرونده‌ای معتبر در سیستم تجاری کشور دارد. اکنون زمان آن رسیده که وارد یکی از چالش‌برانگیزترین اما حیاتی‌ترین مراحل شوید: تأمین ارز و انتقال پول به آن سوی مرزها.

 

فصل پنجم: شاه‌کلید معامله؛ تأمین و انتقال ارز (گشایش اعتبار و حواله)

شما با موفقیت تمام مجوزهای لازم را کسب کرده و سفارش خود را در سامانه جامع تجارت ثبت کرده‌اید. اکنون به یکی از حیاتی‌ترین و شاید پرچالش‌ترین مراحل واردات کالا می‌رسید: پرداخت پول به فروشنده خارجی. به دلیل محدودیت‌های بانکی و قوانین پیچیده ارزی در کشور، این مرحله نیازمند دقت و آگاهی بالایی است. در این فصل، ما قفل این مرحله را برای شما باز می‌کنیم و به شما نشان می‌دهیم چگونه با موفقیت ارز مورد نیاز خود را تأمین و به آن سوی مرزها منتقل کنید.

تخصیص ارز: دریافت مجوز خرید ارز رسمی

در ایران، شما نمی‌توانید به سادگی به صرافی مراجعه کرده و هر مقدار ارز که می‌خواهید برای واردات خریداری کنید. فرآیند تأمین ارز برای واردات باید از طریق سیستم بانکی کشور و تحت نظارت بانک مرکزی انجام شود. به این فرآیند “تخصیص ارز” گفته می‌شود.

سامانه نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی): قلب تپنده ارز تجاری ( این سامانه در سال 1403 به سامانه مبادلات سامانه مبادلات طلا و ارز تغییر نام و عملکرد داد)

بخش بزرگی از ارز مورد نیاز برای واردات از طریق سامانه نیما تأمین می‌شود. در این سامانه، صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات خود را عرضه کرده و واردکنندگان، خریداران آن هستند. نرخ ارز در این سامانه بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و به “نرخ ارز نیمایی” معروف است. بعد از تغییر سامانه خرید ارز نیما به سامانه مبادلات طلا و ارز، نرخ ارز نیمایی به نرخ ارز سامانه مبادلات طلا و ارز تغییر کرد.

مراحل کلیدی فرآیند تخصیص ارز:

ورود به صف تخصیص ارز:  مدت زمان انتظار در این صف به عواملی مانند اولویت کالای شما (کالاهای اساسی و ضروری در اولویت بالاتری قرار دارند) و میزان منابع ارزی موجود در کشور بستگی دارد. این مرحله ممکن است از چند روز تا چند ماه به طول بینجامد.

اخذ گواهی ثبت آماری (کد ساتا): پس از تأیید ثبت سفارش شما در وزارت صمت، باید به بانک عامل خود (بانکی که در آن حساب دارید و قصد دارید فرآیندهای ارزی را از طریق آن انجام دهید) مراجعه کنید. بانک بر اساس ثبت سفارش شما، درخواستی را در سامانه بانک مرکزی ثبت می‌کند که به آن “گواهی ثبت آماری” یا کد ساتا می‌گویند. این کد در واقع پیش‌نیاز ورود به صف تخصیص ارز است.

صدور اعلامیه تأمین ارز: هنگامی که نوبت شما در صف فرا می‌رسد، بانک مرکزی به بانک عامل شما “اعلامیه تأمین ارز” را صادر می‌کند. این نامه به این معناست که مجوز خرید ارز نیمایی برای شما صادر شده است و شما فرصت محدودی (معمولاً 30 روز کاری) برای خرید ارز و انتقال آن دارید.

۱۰. انجام معاملات ارزی: انتخاب روش پرداخت

پس از دریافت مجوز تأمین ارز، باید روش انتقال پول به فروشنده را مشخص کنید. دو روش اصلی برای این کار وجود دارد: گشایش اعتبار اسنادی (LC) و حواله ارزی (T/T).

الف) گشایش اعتبار اسنادی (Letter of Credit – LC): امن‌ترین روش برای طرفین

اعتبار اسنادی، یک تعهد بانکی است. در این روش، بانک شما (به درخواست شما) متعهد می‌شود که در صورت ارائه اسناد حمل مطابق با شرایط قرارداد توسط فروشنده، مبلغ معامله را به او پرداخت کند.

مزایا:

امنیت بالا برای خریدار: تا زمانی که فروشنده کالا را ارسال نکند و اسناد بی‌نقص را ارائه ندهد، پولی پرداخت نمی‌شود.

امنیت بالا برای فروشنده: فروشنده اطمینان دارد که پس از ارسال کالا، پول خود را از یک بانک معتبر دریافت خواهد کرد.

معایب:

فرآیند پیچیده و زمان‌بر: نیاز به تشریفات بانکی زیادی دارد.

هزینه بالاتر: بانک‌ها برای گشایش LC کارمزد دریافت می‌کنند.

این روش معمولاً برای معاملات بزرگ، خریدهای اول از یک تأمین‌کننده جدید یا زمانی که سطح اعتماد بین طرفین پایین است، توصیه می‌شود.

ب) حواله ارزی تلگرافی (Telegraphic Transfer – T/T): سریع و رایج

حواله T/T، روشی مستقیم و سریع برای انتقال پول از حساب شما به حساب فروشنده است. همانطور که در فصل سوم اشاره شد، معمولاً بخشی از مبلغ (مثلاً ۳۰٪) به عنوان پیش‌پرداخت و مابقی پس از ارسال کالا حواله می‌شود.

مزایا:

سرعت بالا: انتقال پول معمولاً طی چند روز کاری انجام می‌شود.

فرآیند ساده‌تر و هزینه کمتر: نسبت به LC بسیار ساده‌تر است.

معایب:

ریسک بالاتر برای خریدار: اگر کل مبلغ را پیش از ارسال پرداخت کنید و فروشنده کلاهبردار باشد، ریسک از دست رفتن پول وجود دارد. (به همین دلیل است که اعتبارسنجی فروشنده در فصل سوم اهمیت حیاتی دارد).

۱۱. تأمین ارز و انتقال وجه نهایی

پس از انتخاب روش پرداخت، باید معادل ریالی مبلغ ارزی را به حساب بانک عامل خود واریز کنید. سپس از طریق یک صرافی معتبر و مورد تأیید بانک، ارز نیمایی خریداری شده و فرآیند انتقال وجه به حساب فروشنده خارجی انجام می‌شود. پس از انجام حواله، “اعلامیه وصول” یا “رسید سوئیفت” به شما تحویل داده می‌شود که سند قطعی انتقال پول است. این سند را باید به دقت نگهداری کنید زیرا برای ارائه به گمرک ضروری است.

شما با موفقیت از یکی از بزرگترین گردنه‌های مسیر واردات عبور کردید. پول به حساب فروشنده نشسته و او آماده ارسال کالای شماست. اکنون زمان آن رسیده که برای سفر هیجان‌انگیز کالایتان از مبدأ تا رسیدن به مرزهای ایران برنامه‌ریزی کنید.

 

فصل ششم: سفر کالا؛ حمل و نقل بین‌المللی، بیمه و بازرسی

با پرداخت وجه، چراغ سبز تولید و آماده‌سازی محموله شما توسط فروشنده روشن می‌شود. حالا شما باید نقش یک مدیر تدارکات بین‌المللی را بازی کنید. در این فصل، شما با تمام جزئیات مربوط به حمل و نقل کالا، بیمه کردن آن در برابر خطرات و در صورت نیاز، بازرسی کیفی و کمی قبل از ارسال آشنا می‌شوید. مدیریت صحیح این مرحله تضمین می‌کند که کالای شما سالم، کامل و به‌موقع به گمرک ایران برسد.

۱۲. عقد قرارداد حمل و بیمه: سپردن امانت به دست متخصصان

انتخاب یک شرکت حمل و نقل بین‌المللی معتبر (Freight Forwarder) یکی از مهم‌ترین تصمیمات شما در این مرحله است. این شرکت‌ها مسئولیت هماهنگی تمام امور مربوط به جابجایی کالای شما از درب کارخانه فروشنده تا گمرک مقصد را بر عهده می‌گیرند.

انواع روش‌های حمل و نقل:

حمل دریایی (Sea Freight):

مزایا: بسیار مقرون‌به‌صرفه برای بارهای حجیم و سنگین.

معایب: زمان‌بر بودن (معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ روز از چین تا ایران).

گزینه‌ها: شما می‌توانید یک کانتینر کامل (FCL – Full Container Load) یا بخشی از فضای یک کانتینر (LCL – Less than Container Load) را برای بار خود اجاره کنید.

حمل هوایی (Air Freight):

مزایا: بسیار سریع (معمولاً بین ۳ تا ۷ روز).

معایب: هزینه بسیار بالاتر نسبت به حمل دریایی؛ مناسب برای کالاهای سبک، گران‌قیمت یا فاسدشدنی.

حمل زمینی (Road Freight):

عمدتاً برای واردات از کشورهای همسایه مانند ترکیه و کشورهای حوزه CIS استفاده می‌شود.

عقد قرارداد بیمه باربری:

هیچ‌گاه، تأکید می‌کنیم هیچ‌گاه، کالای خود را بدون بیمه حمل نکنید. اقیانوس‌ها و مسیرهای هوایی پر از خطرات پیش‌بینی‌نشده هستند. بیمه باربری (Cargo Insurance) محموله شما را در برابر حوادثی مانند غرق شدن کشتی، آتش‌سوزی، سرقت و آسیب‌دیدگی فیزیکی محافظت می‌کند. هزینه بیمه در مقایسه با ارزش کل محموله بسیار ناچیز است، اما آرامش خاطری که به شما می‌دهد، бесценно است. شرکت حمل معمولاً خدمات بیمه را نیز ارائه می‌دهد.

 

بازرسی کالا (در صورت نیاز): اطمینان قبل از حرکت

برای معاملات بزرگ یا واردات کالاهای حساس و پیچیده، استفاده از خدمات یک شرکت بازرسی کالا (Pre-Shipment Inspection – PSI) به شدت توصیه می‌شود. این شرکت‌های بین‌المللی (مانند SGS یا Bureau Veritas) به عنوان چشم و گوش شما در کشور مبدأ عمل می‌کنند.

وظایف شرکت بازرسی:

بازرسی کیفی: تطبیق کیفیت کالای تولید شده با مشخصات فنی توافق شده در قرارداد.

بازرسی کمی: شمارش تعداد کالاها و اطمینان از صحت تعداد ارسالی.

بازرسی بسته‌بندی: بررسی استاندارد بودن بسته‌بندی برای جلوگیری از آسیب در حین حمل.

نظارت بر بارگیری: حصول اطمینان از بارگیری صحیح کالا در کانتینر.

پس از انجام بازرسی، شرکت یک “گواهی بازرسی (Certificate of Inspection – COI)” صادر می‌کند. داشتن این گواهی به شما اطمینان می‌دهد که همان چیزی را که سفارش داده‌اید، دریافت خواهید کرد. همچنین در برخی موارد، داشتن این گواهی برای ارائه به بانک (در روش LC) یا گمرک الزامی است.

تهیه اسناد حمل و آغاز سفر بین‌المللی

پس از آماده شدن کالا و انجام بازرسی، فروشنده با هماهنگی شرکت حمل، محموله را تحویل می‌دهد. در این مرحله، مهم‌ترین اسناد مربوط به حمل صادر می‌شوند:

بارنامه (Bill of Lading – B/L برای حمل دریایی یا Airway Bill – AWB برای حمل هوایی): این سند، شناسنامه محموله شما و مهم‌ترین سند در فرآیند حمل است. بارنامه در واقع رسید تحویل کالا به شرکت حمل و همچنین سند مالکیت کالا در طول مسیر است. بدون اصل این سند، شما نمی‌توانید کالا را در گمرک مقصد ترخیص کنید.

فاکتور تجاری (Commercial Invoice): لیست قیمت و مشخصات کالا که توسط فروشنده صادر می‌شود.

لیست عدل‌بندی (Packing List): سندی که جزئیات محتویات هر بسته، وزن و ابعاد آن‌ها را نشان می‌دهد.

گواهی مبدأ (Certificate of Origin): سندی که نشان می‌دهد کالا در کدام کشور ساخته شده است و توسط اتاق بازرگانی کشور مبدأ صادر می‌شود.

با صدور این اسناد، سفر کالای شما رسماً آغاز می‌شود. شرکت حمل به شما یک شماره رهگیری می‌دهد که از طریق آن می‌توانید به صورت آنلاین، موقعیت کشتی یا هواپیمای حامل بار خود را رصد کنید. این انتظار شیرین تا رسیدن کالا به ایران، فرصت مناسبی است تا خود را برای مرحله نهایی، یعنی نبرد ترخیص کالا از گمرک، آماده کنید.

بسیار خب! با انرژی ادامه می‌دهیم و به حساس‌ترین و آخرین مراحل عملیاتی سفر واردات کالا می‌پردازیم. این بخش‌ها را نیز با همان رویکرد داستانی و تمرکز ویژه بر نکات کلیدی سئو پیش خواهیم برد.

 

فصل هفتم: ورود به دروازه نهایی؛ تشریفات گمرکی و اظهار کالا

پس از روزها و هفته‌ها انتظار، بالاخره این خبر هیجان‌انگیز را از شرکت حمل دریافت می‌کنید: “محموله شما به گمرک ایران رسید.” این لحظه، ترکیبی از هیجان و دلهره است. کالای شما سفر طولانی خود را به سلامت به پایان رسانده، اما اکنون باید از آخرین و مهم‌ترین دروازه عبور کند: گمرک جمهوری اسلامی ایران. در این فصل، شما یاد می‌گیرید که چگونه به صورت رسمی ورود کالای خود را اعلام کرده و پرونده ترخیص آن را به جریان بیندازید. دقت و سرعت عمل در این مرحله، کلید جلوگیری از هزینه‌های اضافی مانند انبارداری است.

ورود کالا به گمرک و دریافت قبض انبار

به محض رسیدن کشتی یا هواپیما، محموله شما توسط متصدیان حمل در انبارهای گمرک تخلیه می‌شود. این انبارها، اماکن حفاظت‌شده و تحت نظارت مستقیم گمرک هستند. پس از تخلیه و بررسی‌های اولیه، سندی به نام “قبض انبار” برای محموله شما صادر می‌شود.

قبض انبار چیست؟

این سند در واقع حکم شناسنامه ورود کالای شما به محوطه گمرکی را دارد و شامل اطلاعات حیاتی زیر است:

1. نام صاحب کالا (که شما هستید)
2. نام شرکت حمل
3. نوع و تعداد بسته‌ها
4. وزن خالص و ناخالص کالا
5. تاریخ ورود به انبار

قبض انبار الکترونیکی: امروزه این فرآیند عمدتاً به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و شرکت حمل، اطلاعات قبض انبار را در سامانه EPL (Electronic Packing List) ثبت می‌کند. شما برای شروع فرآیند اظهار، به این اطلاعات نیاز حیاتی دارید. این سند، مجوز رسمی شما برای شروع تشریفات گمرکی است.

ارائه اسناد به گمرک و تنظیم اظهارنامه گمرکی

اکنون زمان آن است که تمام اسنادی را که در طول این سفر جمع‌آوری کرده‌اید، گرد هم آورید. شما یا ترخیص‌کار معتمدتان باید بر اساس این اسناد، اظهارنامه گمرکی را در سامانه EPL تنظیم کنید. این مرحله، قلب فرآیند ترخیص است. شما در حال اعلام رسمی به گمرک هستید که دقیقاً چه کالایی، با چه ارزشی و با چه مشخصاتی وارد کرده‌اید.

چک‌لیست اسناد ضروری برای اظهار کالا:

1. پروفرما اینویس (Proforma Invoice): پیش‌فاکتور اولیه.
2. فاکتور تجاری (Commercial Invoice): فاکتور نهایی خرید.
3. لیست عدل‌بندی (Packing List): جزئیات بسته‌بندی.
4. بارنامه (B/L یا AWB): سند مالکیت و حمل کالا.
5. گواهی مبدأ (Certificate of Origin): سند کشور سازنده.
6. بیمه‌نامه (Insurance Policy): سند بیمه باربری.
7. اعلامیه تأمین ارز یا رسید سوئیفت: سند انتقال وجه به فروشنده.
8. کد ثبت سفارش (کد ۸ رقمی): که در فصل چهارم اخذ کردید.
9. مجوزهای قانونی لازم: مانند مجوز بهداشت، استاندارد و… (که در ادامه توضیح داده می‌شود).
10. گواهی بازرسی (COI): در صورتی که بازرسی در مبدأ انجام شده باشد.

فرآیند ثبت اظهارنامه در سامانه EPL:

وارد کردن اطلاعات در این سامانه نیازمند دقت بسیار بالایی است. هرگونه مغایرت بین اطلاعات اظهار شده توسط شما و اسناد یا خود کالا، می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین شود. اطلاعاتی مانند HS Code، ارزش کالا، وزن و تعداد باید دقیقاً مطابق با اسناد باشند. پس از تکمیل فرم‌ها و بارگذاری اسناد، اظهارنامه را “کوتاژ” می‌کنید. با این کار، یک شماره سریال منحصربه‌فرد به اظهارنامه شما اختصاص داده می‌شود و پرونده شما رسماً در سیستم گمرک به جریان می‌افتد.

دریافت گواهی‌های لازم در مقصد (در صورت نیاز)

همانطور که در فصل چهارم اشاره شد، برخی کالاها برای ترخیص نهایی نیازمند اخذ مجوز از سازمان‌های خاصی هستند. حتی اگر برای ثبت سفارش مجوز اولیه را گرفته باشید، در این مرحله ممکن است نیاز به بازرسی و دریافت تأییدیه نهایی از نماینده همان سازمان مستقر در گمرک داشته باشید.

استاندارد اجباری: اگر کالای شما مشمول استاندارد اجباری باشد، کارشناس سازمان استاندارد مستقر در گمرک، از محموله شما نمونه‌برداری کرده و برای آزمایش به آزمایشگاه‌های معتبر ارسال می‌کند. ترخیص نهایی کالا منوط به دریافت “گواهی انطباق” (COC) از سازمان استاندارد است.

مجوز وزارت بهداشت: برای کالاهای غذایی و بهداشتی، کارشناس وزارت بهداشت از کالا نمونه‌برداری کرده و تأییدیه نهایی سلامت و قابلیت مصرف را صادر می‌کند.

قرنطینه نباتی: برای محصولات کشاورزی و چوبی، این مجوز برای جلوگیری از ورود آفات به کشور ضروری است.

هماهنگی برای انجام این بازرسی‌ها و دریافت سریع‌تر گواهی‌ها، یکی از وظایف اصلی ترخیص‌کار شماست تا از اتلاف وقت و افزایش هزینه‌ها جلوگیری شود.

شما با موفقیت پرونده خود را در گمرک به جریان انداخته‌اید. اسناد شما کامل است و درخواست‌های بازرسی ارسال شده‌اند. حالا باید منتظر بمانید تا سیستم هوشمند گمرک، سرنوشت بررسی محموله شما را تعیین کند.

 

فصل هشتم صفر تا 100 واردات کالا به ایران: لحظه حقیقت؛ ارزیابی، پرداخت و خروج نهایی

پس از ثبت کوتاژ، پرونده شما وارد مرحله “دایره مسیر” یا “تعیین مسیر ارزیابی” می‌شود. سیستم هوشمند گمرک بر اساس عواملی مانند سابقه واردکننده، نوع کالا، کشور مبدأ و میزان ریسک، یکی از سه مسیر زیر را برای اظهارنامه شما تعیین می‌کند. این مسیر، مشخص می‌کند که فرآیند بررسی کالای شما چقدر سریع و با چه میزان کنترلی انجام خواهد شد.

ارزیابی و بازرسی کالا: مسیرهای سه‌گانه گمرکی

مسیر سبز: این مسیر، سریع‌ترین و بهترین حالت ممکن است. در این حالت، گمرک به اسناد و اظهارات شما اعتماد کامل کرده و کالا بدون نیاز به بازرسی فیزیکی یا بررسی اسناد، مستقیماً به مرحله پرداخت و صدور مجوز بارگیری می‌رود. این مسیر معمولاً برای واردکنندگان خوش‌سابقه و کالاهای استراتژیک در نظر گرفته می‌شود.

مسیر زرد: در این مسیر، نیازی به بازرسی فیزیکی کالا نیست، اما کارشناس گمرک (ارزیاب) اسناد شما را به دقت بررسی می‌کند. مواردی مانند ارزش اظهاری، HS Code، مجوزها و مطابقت اسناد با یکدیگر کنترل می‌شوند. در صورت عدم وجود مغایرت، پرونده به مرحله بعدی می‌رود.

مسیر قرمز: این مسیر، سخت‌گیرانه‌ترین و زمان‌برترین حالت است. در مسیر قرمز، علاوه بر بررسی کامل اسناد توسط ارزیاب، محموله شما باید به صورت فیزیکی نیز بازرسی شود. ارزیاب گمرک به انبار مراجعه کرده و کالا را از نزدیک با مشخصات اظهار شده و اسناد تطبیق می‌دهد. هرگونه مغایرت، حتی در تعداد یا مدل، می‌تواند فرآیند را متوقف کرده و منجر به جریمه شود.

تعیین ارزش کالا (TSC): یکی از مهم‌ترین وظایف ارزیاب، تأیید ارزش اظهاری شماست. گمرک دارای یک سامانه جامع به نام “سامانه تعیین ارزش کالا (TSC)” است که در آن، سوابق ارزش کالاهای مشابه وارداتی ثبت شده است. اگر ارزش اظهاری شما بسیار پایین‌تر از این سوابق باشد، ارزیاب ممکن است ارزش را نپذیرفته و ارزش بالاتری را مبنای محاسبه حقوق ورودی قرار دهد که به آن “ما به التفاوت” می‌گویند.

پرداخت حقوق ورودی، مالیات و سایر عوارض

پس از تأیید نهایی توسط ارزیاب و کارشناسان فنی، مبلغ نهایی قابل پرداخت به شما اعلام می‌شود. این مبلغ که در فصل دوم نحوه محاسبه آن را آموختید، شامل موارد زیر است:

• حقوق ورودی (بر اساس درصد تعرفه و ارزش گمرکی)
• مالیات بر ارزش افزوده (VAT)
• نیم درصد عوارض هلال احمر
• هزینه‌های دیگر مانند انبارداری، تخلیه و بارگیری

شما باید این مبلغ را از طریق درگاه‌های پرداخت آنلاین یا به صورت فیش بانکی به حساب گمرک واریز نمایید.

ترخیص کالا و حمل به مقصد نهایی

پس از واریز وجوه، “پروانه سبز گمرکی” برای محموله شما صادر می‌شود. این سند، مجوز نهایی خروج کالای شما از گمرک است. تبریک! شما سخت‌ترین مرحله را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اید.

مراحل نهایی خروج:

پرداخت هزینه انبارداری: با پروانه سبز به دفتر انبارها مراجعه کرده و هزینه انبارداری (از روز ورود تا روز خروج) را تسویه می‌کنید.

دریافت بیجک انبار: پس از تسویه، انبار به شما اجازه بارگیری کالا را می‌دهد.

هماهنگی با وسیله حمل داخلی: یک کامیون یا تریلر برای حمل کالای شما از گمرک به انبار شخصیتان هماهنگ می‌کنید.

خروج از درب گمرک: راننده با در دست داشتن پروانه سبز و بیجک انبار، به درب خروج گمرک مراجعه کرده و پس از کنترل نهایی، رسماً از محوطه گمرکی خارج می‌شود.

کالای شما اکنون در خاک ایران و در اختیار شماست. این پایان سفر واردات و آغاز کسب‌وکار شماست.

فصل نهم: پایان سفر، آغاز کسب‌وکار (توزیع و عرضه در بازار)

شما موفق شدید! کالایی که روزی تنها یک ایده در ذهن شما بود، اکنون در انبارتان قرار دارد. اما این پایان ماجرا نیست، بلکه آغاز یک فصل جدید است: رساندن محصول به دست مشتری نهایی. موفقیت نهایی شما در گرو استراتژی صحیح برای فروش و توزیع کالاست.

انبارداری و لجستیک داخلی: کالاهای خود را به صورت منظم و استاندارد در انبار بچینید تا دسترسی و مدیریت موجودی آسان باشد.

قیمت‌گذاری: با محاسبه دقیق تمام هزینه‌هایی که از روز اول تا کنون متحمل شده‌اید (قیمت خرید، حمل، بیمه، گمرک، انبارداری و…)، قیمت تمام شده کالا را به دست آورید. سپس با در نظر گرفتن حاشیه سود منطقی و بررسی قیمت رقبا، قیمت نهایی فروش را تعیین کنید.

کانال‌های توزیع: تصمیم بگیرید که کالای خود را چگونه به فروش خواهید رساند:

فروش مستقیم به مصرف‌کننده (B2C): از طریق یک وب‌سایت فروشگاهی، شبکه‌های اجتماعی یا یک فروشگاه فیزیکی.

فروش عمده به کسب‌وکارها (B2B): فروش به فروشگاه‌های دیگر، توزیع‌کنندگان منطقه‌ای یا شرکت‌ها.

همکاری با پلتفرم‌های آنلاین: فروش محصول در مارکت‌پلیس‌های بزرگی مانند دیجی‌کالا.

بازاریابی و فروش: برای کالای وارداتی خود یک داستان بسازید. مزیت‌های رقابتی آن را برجسته کنید. از ابزارهای بازاریابی دیجیتال، تبلیغات و شبکه‌های اجتماعی برای معرفی محصول خود به مخاطبان هدف استفاده کنید.

تبریک! شما سفر صفر تا صد واردات کالا را با موفقیت به پایان رساندید. این راهنمای تجارت سبز، نقشه راه شما در این مسیر پرماجرا بود. اکنون دانش و اعتماد به نفس لازم برای تبدیل شدن به یک تاجر بین‌المللی موفق را در اختیار دارید. دنیای تجارت، منتظر قدم‌های بعدی شماست.

در این مقاله با صفر تا 100 واردات کالا به ایران آشنا شدید. البته که هنوز سوالات بیشماری در ذهن تان دارید. جهت اطلاعات تکمیلی در هر جای مسیر میتوانید از مشورت با مشاوران « تجارت سبز » بهره ببرید.