۱. شرح محصول

خرما میوه درخت نخل ( Phoenix dactylifera ) است. بسته به میزان رسیدگی میوه، خرما به صورت تازه یا خشک طبقه‌بندی می‌شود. خرمای تازه (معمولاً با رطوبت بیش از 50٪) به ندرت در بازار اروپا فروخته می‌شود. فصل خرمای تازه در کشورهای تولیدکننده بسیار کوتاه است و تنها تعداد کمی از انواع آن برای خوردن در این مرحله مناسب هستند. بنابراین، این مطالعه فقط بازار خرمای خشک (که گاهی اوقات «خرمای سفره» نامیده می‌شود) در اروپا را مورد بحث قرار می‌دهد.

وقتی خرما روی درخت بماند، می‌رسد، رنگش تغییر می‌کند، نرم می‌شود و اندازه، وزن و رطوبتش کاهش می‌یابد، اما قندش افزایش می‌یابد. اگر خرما زود چیده شود تا از آسیب باران، حشرات یا سایر عوامل جلوگیری شود، ممکن است لازم باشد پس از برداشت، خرماها بیشتر رسیده شوند. پس از برداشت و تمیز کردن، خرماهای معمولی از طریق بخور دادن از حشرات محافظت می‌شوند، در حالی که خرماهای ارگانیک در حالت ایده‌آل با انجماد (دمای ۲۲- درجه سانتیگراد) تیمار می‌شوند. اغلب، می‌توان آنها را برای نرمی بهتر دوباره هیدراته کرد و با قرار گرفتن در معرض دماهای بالاتر پاستوریزه کرد. آنها بر اساس کیفیت و اندازه به درجه‌هایی طبقه‌بندی می‌شوند و در جای خنک نگهداری می‌شوند.

اغلب اوقات هسته‌ها نیز با ماشین‌آلات یا اغلب به صورت دستی برداشته می‌شوند. خرماها را می‌توان بدون هیچ گونه فرآوری پس از برداشت تولید کرد و به آنها خرمای طبیعی می‌گویند. خرماها همچنین می‌توانند پس از برداشت تحت فرآوری‌هایی از جمله آبگیری مجدد قرار گیرند. برخی – که ممکن است میزان قند طبیعی آنها کمتر باشد – برای نگهداری از پوشش شربت گلوکز یا سوربیتول استفاده می‌کنند. این خرماها، خرمای مشروط نامیده می‌شوند.

خرما را می‌توان با رطوبت کمتر (کمتر از ۱۵٪) یا رطوبت بیشتر (کمتر از ۳۰٪) تولید کرد. خرماهایی که رطوبت بیشتری دارند باید در دمای بین ۰ تا ۴ درجه سانتیگراد نگهداری شوند. حتی در حالت خشک، خرماها اغلب برای افزایش ماندگاری به صورت منجمد نگهداری می‌شوند. به طور کلی، زنجیره سرد منجمد در طول حمل و نقل و نگهداری بیشتر حفظ می‌شود. برای قفسه‌های خرده فروشی، خرماهای فرآوری شده در دمای محیط یا یخچال عرضه می‌شوند.

خرما معمولاً به عنوان یک محصول نهایی (یک میان وعده میوه‌ای) توسط مصرف‌کنندگان استفاده می‌شود، اما به عنوان یک ماده اولیه در آشپزی خانگی و در محصولات نانوایی، شیرینی‌پزی و سایر صنایع تولید مواد غذایی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر خرما به عنوان میان وعده مصرف شود، معمولاً به صورت کامل، یا با هسته (هسته) داخل آن یا بدون هسته (هسته‌گیری شده) یا پر شده (با بادام، آجیل یا مارزیپان) استفاده می‌شود. همچنین می‌توان آنها را خرد کرد و به عنوان یک ماده اولیه، به عنوان مثال، در موسلی یا مخلوط میوه‌های خشک استفاده کرد. علاوه بر این، خرما را می‌توان بیشتر به محصولاتی مانند خمیر خرما ، شیره خرما (شربت) و قند مایع خرما تبدیل کرد .

بیشتر تولید خرمای جهان در آب و هوای نیمه گرمسیری شمال آفریقا و خاورمیانه متمرکز است. فصل برداشت، بسته به نوع، از تیرماه تا اواخر آبان ماه ادامه دارد. با این حال، برداشت اصلی در شهریور ماه آغاز می‌شود. تولید جهانی خرما در حال افزایش است و در سال 2022 به 1.15 میلیون تن می‌رسد. عربستان سعودی با 20٪ سهم از تولید جهان، تولیدکننده اصلی خرما است. پس از آن ایران (14٪)، امارات متحده عربی (12٪)، تونس (11٪)، مصر (11٪) و الجزایر (10٪) قرار دارند.

بیش از ۳۰۰۰ رقم خرما در سراسر جهان کشت می‌شود. آنها عموماً به دو دسته تقسیم می‌شوند: انواع قند نیشکر و انواع قند معکوس . در اکثر گونه‌ها، محتوای قند تقریباً به طور کامل از نوع معکوس (گلوکز یا فروکتوز) است، اما تعداد کمی از گونه‌ها حاوی قند نیشکر (ساکارز) هستند. این دو گونه به دلیل محبوبیتشان در بازار جهانی متمایز هستند: مدجول (نوع قند معکوس) و دگلت نور (نوع قند نیشکر). خرمای مدجول به ویژه محبوب است و حدود ۲۵٪ از کل صادرات جهان را تشکیل می‌دهد.

شکل ۱: خرماهای مدجول

 

شکل ۲: خرماهای دگلت نور

این مطالعه اطلاعات کلی در مورد بازار خرما در اروپا را پوشش می‌دهد که مورد توجه تولیدکنندگان در کشورهای در حال توسعه است. برای تجزیه و تحلیل آماری، از کد نامگذاری ترکیبی زیر استفاده شده است: 08041000. آمار تولید ذکر شده در این مطالعه، آمار خرما را برای خرماهای خشکی که بسته‌بندی و برای فروش عرضه شده‌اند (تقریباً 15٪ از تولید جهانی خرمای خام) پوشش می‌دهد.

وقتی در این مطالعه به «اروپا» اشاره می‌شود، منظور ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا (EU) به علاوه بریتانیا (UK)، سوئیس، نروژ، ایسلند و لیختن‌اشتاین است. کشورهای در حال توسعه به کشورهایی گفته می‌شود که به عنوان دریافت‌کنندگان رسمی کمک‌های توسعه‌ای فهرست شده‌اند .

۲. چه چیزی اروپا را به بازاری جذاب برای خرما تبدیل می‌کند؟

اگرچه اروپا بزرگترین بازار واردات خرما نیست، اما سریع‌ترین رشد واردات را در بین مناطق جهان دارد. اروپا سهم جهانی واردات خود را از نظر ارزش از ۲۵ درصد در سال ۲۰۱۸ به بیش از ۳۰ درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش داده است. کل واردات خرمای اروپا در سال ۲۰۲۲ به ۱۸۴ هزار تن رسید که ارزشی معادل ۴۸۱ میلیون یورو دارد. به دلیل بحران انرژی و تورم ناشی از جنگ در اوکراین، کاهش موقتی در واردات وجود دارد. با وجود این کاهش کوتاه‌مدت، پیش‌بینی می‌شود که بازار خرمای اروپا در درازمدت به رشد خود ادامه دهد.

حدود ۶۴ درصد از خرماهای وارداتی در اروپا از کشورهای در حال توسعه می‌آید. تجارت داخلی اروپا شامل صادرات مجدد ساده خرماهای وارداتی است، اما بخش قابل توجهی از آن شامل تجارت با ارزش افزوده، از جمله عملیاتی مانند بسته‌بندی خرده‌فروشی، می‌شود. واردات اروپا از کشورهای در حال توسعه در ۵ سال گذشته افزایش یافته و از ۱۱۲ هزار تن در سال ۲۰۱۸ به ۱۱۸ هزار تن در سال ۲۰۲۲ رسیده است.  

خرمای تازه در اروپا تولید نمی‌شود، بنابراین تقاضا کاملاً به واردات بستگی دارد. مقادیر کمی از آن در اسپانیا تولید می‌شود، اما همه آنها به صورت تازه در بازارهای محلی فروخته می‌شوند. در 5 سال آینده، بازار خرما در اروپا احتمالاً با نرخ رشد سالانه 5 درصد افزایش خواهد یافت. به دلیل تقاضای بیشتر برای شیرین‌کننده‌های طبیعی که می‌توانند جایگزین شکر باشند، نرخ رشد بالای واردات پیش‌بینی می‌شود. همراه با واردات خرمای تازه، واردات شربت خرما و خمیر خرما نیز احتمالاً افزایش خواهد یافت.

بازار خرما در اروپا نسبتاً متمرکز است. 3 کشور سهمی بیش از 50٪ از کل واردات را دارند. فرانسه با سهم واردات 25٪ در سال 2022، واردکننده پیشرو در اروپا بود و پس از آن آلمان (15٪)، انگلستان (13٪)، هلند (9٪) و اسپانیا (7٪) قرار دارند. طبق گزارش شورای بین‌المللی آجیل و خشکبار، بزرگترین کشور مصرف‌کننده خرما در اروپا، فرانسه است که در سال 2022، 9.8 هزار تن خرما (شامل مصرف صنعتی و خدمات غذایی) مصرف کرده است.

یکی از دلایل مهم مصرف بالای خرما در فرانسه، سهم بالای مهاجران این کشور از کشورهای تولیدکننده خرما در شمال آفریقا است. مصرف سرانه خرما در اروپا در هلند با میانگین مصرف ۳۰۰ گرم در سال برای هر نفر، بیشترین میزان را دارد. مصرف خرما در اروپا به عنوان میان وعده، ماهیت فصلی قوی دارد. معمولاً دو اوج مصرف وجود دارد. یکی مربوط به جمعیت مسلمان اروپا است که بیشترین خرما را در ماه رمضان مصرف می‌کنند. اوج دیگر در تعطیلات زمستانی مانند شب سال نو و کریسمس است.

واردات در سال ۲۰۲۲ به دلیل ترکیبی از دو عامل کاهش یافت. اولاً، تولید جهانی در فصل ۲۰۲۲/۲۳ نسبت به سال‌های قبل ۱۲ درصد کاهش یافت. ثانیاً، تورم قیمت به دلیل جنگ در اوکراین بر بازار اروپا تأثیر گذاشت و تقاضا را نیز تحت تأثیر قرار داد. اگرچه قیمت خرده‌فروشی خرمای بسته‌بندی شده در اروپا افزایش یافته است، اما قیمت واردات در ۲ سال گذشته تغییر قابل توجهی نداشته است. بنابراین دلیل اصلی افزایش قیمت، حاشیه سود اضافه شده توسط تاجران و زنجیره‌های خرده‌فروشی در اروپا است.

۳. کدام کشورهای اروپایی بیشترین فرصت‌ها را برای قرار ملاقات ارائه می‌دهند؟

واردکنندگان اصلی خرما در اروپا، مصرف‌کنندگان پیشرو نیز هستند: فرانسه، بریتانیا و آلمان. هلند در فهرست واردکنندگان پیشرو در سال 2022 قرار ندارد و بلژیک جای آن را گرفته است. با این حال، این نشان دهنده مصرف کمتر نیست، بلکه به معنای موجودی بیشتر خرمای فروخته نشده در بلژیک است. از آنجایی که مقادیر تولید شده از سالی به سال دیگر متفاوت است، ممکن است تصور اشتباهی از تقاضای دائماً در حال نوسان وجود داشته باشد. در واقعیت، تقاضا پایدارتر است، که از افزایش فروش خرده فروشی خرما مشهود است.

فرانسه، آلمان و بریتانیا بزرگترین بازارهای اروپایی خرما هستند که بیش از 50 درصد از واردات اروپا را تشکیل می‌دهند. در طول 5 سال گذشته، نرخ رشد واردات بالایی در اسپانیا، ایتالیا و همچنین بلژیک مشاهده شده است. بنابراین، هر 6 کشور فرصت‌های زیادی را برای تأمین‌کنندگان نوظهور خرما به اروپا ارائه می‌دهند. سایر کشورهایی که افزایش واردات بالایی داشته‌اند عبارتند از هلند (نرخ رشد سالانه 7 درصد از سال 2018)، لهستان (4 درصد) و یونان (12 درصد).

فرانسه: بازار پیشرو خرما در اروپا

فرانسه بزرگترین واردکننده خرما در اروپا است و یک چهارم بازار اروپا را در اختیار دارد. واردات خرمای فرانسه در 5 سال گذشته افزایش یافته و در سال 2022 به بیش از 45 هزار تن و ارزش 92 میلیون یورو رسیده است. از این مقدار، فرانسه حدود 25 درصد را دوباره صادر می‌کند و 33 هزار تن را برای مصرف داخلی باقی می‌گذارد. مقاصد اصلی صادرات مجدد برای فرانسه، سایر کشورهای بزرگ تجاری هستند: اسپانیا، آلمان، بلژیک و هلند.

در سال ۲۰۲۲، فرانسه ۴۴٪ از خرمای خود را از الجزایر وارد کرد و پس از آن تونس (۳۸٪) و اسرائیل (۷٪) قرار داشتند. فرانسه تنها کشور اروپایی است که الجزایر تأمین‌کننده اصلی خرما برای آن است. این امر با روابط تجاری تثبیت‌شده و پیشینه تاریخی بین دو کشور و زبان مشترک آنها (فرانسوی) توضیح داده می‌شود. به غیر از ۳ تأمین‌کننده اصلی، هیچ کشور دیگری سهم بازار بیش از ۲٪ در فرانسه ندارد. تأمین‌کنندگان نوظهور با افزایش قابل توجه صادرات به فرانسه، فلسطین و عربستان سعودی هستند. در طول ۵ سال گذشته، فلسطین صادرات خود به فرانسه را بیش از دو برابر کرده است؛ از ۳۳۹ تن در سال ۲۰۱۸ به ۷۴۸ تن در سال ۲۰۲۰.

بیشتر خرماها در فرانسه (شاید بیش از ۷۰٪) از طریق کانال‌های خرده‌فروشی فروخته می‌شوند. ۳۰٪ باقی‌مانده به صنعت و خدمات غذایی فروخته می‌شود. رقم خرما که بیشترین واردات و مصرف را در فرانسه دارد، رقم دگلت نور است، اگرچه تعداد ارقام آن در حال افزایش است. خرما در طول سال مصرف می‌شود، اما بیشترین مصرف در ماه‌های زمستان، به ویژه در پایان سال، رخ می‌دهد. علاوه بر این، مصرف در بین جمعیت مسلمان در ماه رمضان بیشتر است.

مقادیر زیادی خرما نیز تحت برچسب‌های خصوصی (برندهای زنجیره‌ای خرده‌فروشی) مانند Carrefour (با برچسب‌های Carrefour، Carrefour Bio و Petit Prix)، Leclerc (با برچسب Couleurs Vives)، Super U (با برچسب U)، Intermarché (با برچسب Paquito) و Auchan (با برچسب‌های Auchan، Mmm و Bio) به فروش می‌رسند. برندهای مستقل شامل La Favorite و Sun (از برند Color Foods)، Holy Fruits (از برند Mondial Fruits Secs)، Brousse (از برند Brousse Vergez)، Daco Bello (از برند Daco France) و Maître Prunille هستند . برخی از برندهای تولیدکننده نیز وجود دارند. در برخی از مغازه‌ها، خرما بدون برند و بر اساس وزن فروخته می‌شود.

منبع یابی اخلاقی و منبع یابی خرمای ارگانیک نیز در فرانسه در حال توسعه است. نمونه هایی از شرکت ها و واردکنندگان خرما که از نظر اخلاقی منبع یابی می کنند عبارتند از Agro Sourcing ، QES (Qualité-Équité-Solidarité)، Biofruisec ، Direct Producteurs Fruits Secs و Pronatura .

برندهای فرانسوی معمولاً رقم خرما (معمولاً Deglet Nour یا Medjool) و گاهی اوقات مبدا (اغلب الجزایر یا تونس) را تبلیغ می‌کنند. تبلیغ مبدا خرما به این معنی است که تونس و الجزایر به عنوان تأمین‌کنندگان باکیفیت برای فرانسه شناخته می‌شوند، اگرچه برخی از برندهای ایرانی نیز سهم بازار را به دست می‌آورند. رایج‌ترین اندازه بسته‌های خرده‌فروشی ۵۰۰ گرم است، اما اندازه‌های بسیار دیگری نیز موجود است. اکثر برندهای سوپرمارکت (برچسب‌های خصوصی) در فرانسه از Nutri-score برای برچسب‌گذاری خرما استفاده می‌کنند. خرماها معمولاً بسته به میزان قندشان با برچسب «B» یا گاهی اوقات «A» مشخص می‌شوند.

شکل 6: خرمای مدجول (با نام تجاری Brousse Vergez)

منبع: عکس از  kiliweb  به نقل از Open Food Facts، ( CC BY-SA 3.0 )

شکل 7: خمیر خرما (برند Direct Producteurs)

منبع: عکس از  kiliweb  به نقل از Open Food Facts، ( CC BY-SA 3.0 )

بریتانیا: فرصت‌هایی برای تأمین‌کنندگان نوظهور

در سال ۲۰۲۲، بریتانیا ۲۴ هزار تن خرما به ارزش ۶۹ میلیون یورو وارد کرد. بیشتر خرماهای وارداتی در داخل کشور مصرف می‌شوند و درصد نسبتاً کمی از آنها دوباره صادر می‌شوند. تخمین زده می‌شود که مصرف خرما در بریتانیا در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۳ هزار تن بوده باشد. مصرف سرانه در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۰۰ گرم در سال بوده است.

ساختار واردات در بریتانیا کاملاً متفاوت از سایر بازارهای اروپایی است. در سال ۲۰۲۲، بریتانیا ۱۸٪ از خرمای خود را از امارات متحده عربی، پاکستان (۱۷٪)، اسرائیل (۱۵٪)، تونس (۱۲٪) و عربستان سعودی (۹٪) وارد کرد. دومین تأمین‌کننده بزرگ اروپایی، الجزایر، تنها ۳٪ از سهم بازار را در اختیار دارد. بریتانیا تنها کشور اروپایی است که امارات متحده عربی تأمین‌کننده اصلی خرمای آن است. امارات متحده عربی صادرات خود به بریتانیا را از ۷۷۰ تن در سال ۲۰۱۶ به ۴.۲ هزار تن در سال ۲۰۲۲ افزایش داده است.

یکی دیگر از ویژگی‌های واردات خرما در بریتانیا، حضور تعداد زیادی از واردکنندگان است که مقادیر کمتری وارد می‌کنند. در سال ۲۰۲۲، بیش از ۱۸۰ شرکت مختلف خرما را به بریتانیا وارد می‌کردند. بسیاری از تأمین‌کنندگان در بخش قومی تخصص دارند و خرما را به فروشگاه‌های قومی تخصصی می‌فروشند. نمونه‌هایی از تأمین‌کنندگان و واردکنندگان قومی شامل فودکو ، آفک تریدینگ ، خرمای الحرمین ، گلدن سافرون ، ارگانیک یو کی ، ساهارا یو کی فودز ، دبلیو جی بوکانان و داماسگیت می‌شوند .

سهم عمده بازار در اختیار برندهای خصوصی زنجیره‌های خرده‌فروشی مانند Tesco ، Sainsbury’s ، ASDA و Morrisons است . یک برند مستقل پیشرو، Whitworths است . حضور سایر برندها (به غیر از برندهای خصوصی) نسبتاً کم است و شامل برندهایی مانند Crazy Jack و Wholefoods می‌شود . برخی از صادرکنندگان با موفقیت برندهای خود را می‌فروشند، مانند Hadiklaim از اسرائیل (برند Jordan River) و Siafa International از عربستان سعودی (برند Madina). شرکت تعاونی فرانسوی Maître Prunille نیز برند Eat Me را در بریتانیا می‌فروشد. برخی از تأمین‌کنندگان بر روی یک منبع تأمین متمرکز هستند و آن منبع را تبلیغ می‌کنند، مانند Yaffa که خرمای فلسطین را تبلیغ می‌کند.

در بریتانیا، خرما به طور فزاینده‌ای به عنوان یکی از مواد تشکیل‌دهنده‌ی تنقلات میوه‌ای بدون شکر افزوده استفاده می‌شود. در این محصولات، از خرما یا خمیر خرما برای ایجاد شیرینی استفاده می‌شود. بسیاری از تنقلات میوه‌ای با خرما در چند سال گذشته به بازار عرضه شده‌اند. برخی از نمونه‌ها عبارتند از Get Buzzing ، Nakd ، Trek ، Good (برند Western Commodities ) و Deliciously Ella . مصرف شربت خرما نیز در حال افزایش است و شامل چندین برند مانند Biona ، Groovy Food و Basra می‌شود .

بازار بریتانیا فرصت‌های ویژه‌ای را برای تأمین‌کنندگان خرمای دارای گواهی تجارت عادلانه ارائه می‌دهد، زیرا این کشور یکی از بزرگترین بازارهای محصولات تجارت عادلانه در اروپا را در خود جای داده است. در حال حاضر، بیش از ۶۰۰۰ محصول دارای گواهی تجارت عادلانه در بریتانیا به فروش می‌رسد.

آلمان: واردکننده اروپایی با بازار بزرگ محصولات ارگانیک

واردات خرمای آلمان در 5 سال گذشته با نرخ رشد سالانه متوسط 3 درصد افزایش یافته است. با این حال، در سال 2022 به دلیل تورم قیمت ناشی از بحران انرژی پس از وقوع جنگ در اوکراین، واردات کاهش یافت. در سال 2022، واردات خرمای آلمان به 26 هزار تن و به ارزش 65 میلیون یورو رسید. آلمان همچنین 6.5 هزار تن (دوباره) صادر کرد و حدود 19 هزار تن برای مصرف داخلی باقی ماند. مصرف سرانه خرما در آلمان 80 گرم در سال تخمین زده می‌شود، اگرچه این رقم برای جمعیتی که مرتباً خرما مصرف می‌کنند، بیش از 2 کیلوگرم است.

در سال ۲۰۲۲، آلمان ۵۰٪ از خرمای خود را از تونس وارد کرد و پس از آن پاکستان (۱۱٪)، ایران (۸٪) و الجزایر (۸٪) قرار داشتند. سایر تأمین‌کنندگان با افزایش صادرات به آلمان عبارتند از اسرائیل، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و فلسطین. بیشترین افزایش واردات مربوط به فلسطین است. واردات خرمای آلمان از فلسطین از ۸۳ تن در سال ۲۰۱۸ به ۴۷۴ تن در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت. سایر تأمین‌کنندگان نوظهور شامل ترکیه، مصر، اردن و لبنان هستند.

مقادیر قابل توجهی خرما در آلمان تحت برچسب‌های خصوصی، از جمله برچسب‌هایی مانند Alesto (توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای Lidl )، Trader Joe’s (توسط ALDI Süd و ALDI Nord )، ja! (توسط REWE ) و EDEKA و EDEKA Bio (توسط EDEKA ) فروخته می‌شود. برخی از نمونه‌های برندهای مستقل عبارتند از Seeberger ، Farmer’s Snack و Kluth . سهم بزرگی از خرماهای ارگانیک تحت برندهای خصوصی خرده‌فروشان تخصصی ارگانیک فروخته می‌شود. همچنین برندهای ارگانیک مستقلی مانند Rapunzel ، Clasen Bio و Morgenland نیز وجود دارند .

اکثر تأمین‌کنندگان سوپرمارکت‌های اصلی آلمان، خرمای بدون هسته ارائه می‌دهند، با وجود اینکه برخی از مصرف‌کنندگان خرمای هسته‌دار را ترجیح می‌دهند. دلیل این امر، کنترل کیفیت آسان‌تر خرمای هسته‌دار است. در طول فرآیند هسته‌گیری، تشخیص و حذف خرماهای آلوده به حشرات آسان‌تر است. با این حال، وجود هسته در برخی از ریشه‌ها و گونه‌ها رایج است. خرمای مدجول معمولاً هسته‌دار است در حالی که خرمای دگلت نور معمولاً هسته‌دار است.

آلمان بازاری جذاب برای خرمای ارگانیک است، زیرا این کشور بزرگترین بازار اروپایی برای مواد غذایی ارگانیک است . در سال ۲۰۲۲، بازار ارگانیک موقتاً کاهش یافت، اما به نظر می‌رسد که این بازار در سال ۲۰۲۳ در حال بهبود است . بیشتر خرماهای ارگانیک فروخته شده در آلمان از تونس وارد می‌شوند. آلمان به خاطر طیف وسیعی از خرده‌فروشان تخصصی مواد غذایی ارگانیک، مانند BioMarkt ، Alnatura ، Basic ، Bio Company ، ebl-naturkost و SuperBioMarkt مشهور است . زنجیره‌های خرده‌فروشی پیشرو نیز سهم خود را از برچسب‌های خصوصی ارگانیک افزایش می‌دهند.

استفاده از خرما به عنوان یک ماده اولیه در بخش ارگانیک نیز رو به افزایش است. برخی از محصولات ارگانیک حاوی خرما در آلمان شامل بارهای میوه (به عنوان مثال، Lubs ، Hej ، Alnatura و Lebepur )، پوره‌های کودک (به عنوان مثال، برند سوئیسی Holle )، تنقلات میوه (به عنوان مثال، DM و Bio-Zentrale ) و مخلوط‌های فرنی صبحانه (به عنوان مثال، Stark ، Hammermühle و شرکت اتریشی Verival ) هستند.

شکل ۹: نمونه‌ای از یک برچسب تاریخ خصوصی در آلمان (Alesto by Lidl)

اسپانیا: افزایش قابل توجه واردات

واردات خرمای اسپانیا با نرخ رشد سالانه ۷ درصد، افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد. حتی در طول همه‌گیری کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰ و جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲، هیچ کاهشی در واردات خرمای اسپانیا مشاهده نشد. واردات خرمای اسپانیا از ۱۰.۷ هزار تن در سال ۲۰۱۹ به ۱۳.۱ هزار تن در سال ۲۰۲۲ یا ۳۳.۵ میلیون یورو افزایش یافت. تخمین زده می‌شود که مصرف خرمای اسپانیا در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۱.۸ هزار تن بوده است. مصرف سرانه حدود ۵۰ گرم در سال است.

در سال ۲۰۲۲، اسپانیا ۳۵٪ از خرمای خود را از تونس، پس از آن الجزایر (۲۷٪) و اسرائیل (۱۵٪) وارد کرد. مقادیر زیادی (۲.۵ هزار تن) از طریق صادرات مجدد از فرانسه وارد شد. برخی از این مقادیر صادرات مجدد توسط خرده فروشان مستقر در فرانسه بسته بندی و در اسپانیا فروخته شد. الجزایر با سریع‌ترین نرخ در حال کسب سهم بازار در اسپانیا بود و عرضه خود را از ۲.۳ تن در سال ۲۰۱۹ به ۳.۵ هزار تن در سال ۲۰۲۲ افزایش داد.

خرما بیشتر توسط برچسب های خصوصی زنجیره های خرده فروشی اسپانیایی مانند Mercadona (برچسب Hacendado)، Carrefour ، Lidl (برچسب Alesto)، Alcampo (برچسب Auchan)، Eroski ، Dia و ALDI فروخته می شود . برخی از نمونه‌های برندهای مستقل عبارتند از El Monaguillo (توسط Bernabe Biosca Alimentacion، تولید شده در تونس)، Casa Pons (توسط Importaco ، فروخته شده در Mercadona)، Frumesa ، Borges ، Fernández و Campomar (ارگانیک). همچنین برخی از مقادیر بر حسب وزن بدون مارک فروخته می شود.

ایتالیا: عرضه تحت سلطه تونس

در سال ۲۰۲۲، ایتالیا ۱۲.۸ هزار تن خرما به ارزش ۳۵.۳ میلیون یورو وارد کرد. حدود ۱.۳ هزار تن دوباره صادر شد و حدود ۱۱ هزار تن برای مصرف داخلی باقی ماند. طبق گزارش INC، سرانه مصرف خرما در ایتالیا ۵۱۰ گرم در سال تخمین زده می‌شود. واردات خرما به ایتالیا الگوی فصلی قوی را نشان می‌دهد. ایتالیا بیش از ۵۰ درصد از خرمای خود را در سه ماهه آخر سال وارد کرد و در ماه نوامبر به اوج خود رسید. این امر با افزایش استفاده از خرما در طول تعطیلات زمستانی در ایتالیا توضیح داده می‌شود.

ایتالیا بیشتر خرمای خود را از تونس وارد می‌کند. بنابراین، در سال 2022، ایتالیا 73 درصد از خرمای خود را از تونس وارد کرد و پس از آن اسرائیل (12 درصد) و الجزایر (4 درصد) قرار داشتند. ایتالیا نیز مانند اسپانیا، به دلیل وجود خرده‌فروشان مستقر در فرانسه، مقداری از آن را از طریق صادرات مجدد از فرانسه وارد می‌کند. خرده‌فروشان فرانسوی میوه‌های خشک، از جمله خرما را در فرانسه بسته‌بندی می‌کنند و سپس محصولات را به ایتالیا صادر می‌کنند. ایران با سهم 1 درصد از صادرات مستقیم در بازار ایتالیا حضور دارد. سایر تأمین‌کنندگان نوظهور شامل فلسطین، مصر و اردن هستند.

فروش تحت سلطه برندهای سوپرمارکت‌های خصوصی مانند کوپ، کوناد و کارفور است. برندهای مستقل شامل فاتینا (توسط مورانو )، ونتورا ، نوبراسکو و لایف هستند . فروش خرمای ارگانیک در ایتالیا رو به افزایش است. گونه‌ای که بیشترین فروش را دارد، دگلت نور است که خاستگاه اصلی آن تونس است. چندین برند خرده‌فروشی نام رقم خرما را روی برچسب خرده‌فروشی (مدژول یا دگلت نور) ارائه می‌دهند.

هلند: صادرکننده مجدد خرما

واردات خرما به هلند از سال ۲۰۱۹ با نرخ متوسط سالانه ۷ درصد در حال افزایش بوده است. با این حال، واردات در سال ۲۰۲۲ به دلیل تورم قیمت کاهش یافت. واردات در سال ۲۰۲۲ به ۱۵.۶ هزار تن و به ارزش ۶۰ میلیون یورو رسید. اگرچه هلند خرمای بیشتری نسبت به اسپانیا و ایتالیا وارد می‌کند، اما مصرف آن نسبتاً کم است، زیرا اکثر خرماها دوباره صادر می‌شوند. در سال ۲۰۲۲، هلند بیش از ۱۳ هزار تن خرما را دوباره صادر کرد و تنها ۲ تا ۳ هزار تن برای مصرف داخلی به همراه موجودی‌های فروخته نشده از سال ۲۰۲۱ باقی ماند.

هلند تنها کشور اروپایی است که اسرائیل تأمین‌کننده اصلی آن است. در سال ۲۰۲۲، هلند ۲۳٪ از خرمای خود را از اسرائیل وارد کرد و پس از آن تونس (۱۴٪)، آلمان (۷٪) و عربستان سعودی (۶٪) قرار داشتند. عربستان سعودی با سریع‌ترین نرخ، سهم بازار خود را در هلند افزایش می‌دهد و از ۴۷۲ تن در سال ۲۰۱۹ به ۹۰۰ تن در سال ۲۰۲۲ رسیده است. بازار اصلی خرمای صادر شده مجدد از هلند، آلمان و پس از آن بلژیک است.

اکثر خرماها در هلند تحت برچسب‌های خصوصی فروخته می‌شوند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرده‌فروشی پیشرو که خرما را تحت برچسب خود در هلند می‌فروشند عبارتند از: آلبرت هاین (برچسب AH)، آلدی (برچسب تریدر جو)، جامبو (برچسب جامبو) و لیدل (برچسب آلستو). خرماهای بزرگ مدجول گاهی اوقات در بسته‌بندی‌های لوکس‌تری بسته‌بندی می‌شوند. چندین برند تحت برچسب تولیدکنندگان، به ویژه در فروشگاه‌های قومی، فروخته می‌شوند. یکی از برندهای پیشرو ارگانیک برای خرما، اسمکت بیو است ، اما خرماهای ارگانیک نیز تحت برچسب‌های خصوصی بسته‌بندی و فروخته می‌شوند.

چندین تولیدکننده هلندی از خرما به عنوان غذایی برای کودکان استفاده می‌کنند. یک نمونه شرکت Truly Foods است که خرماهای کوچک را به صورت جداگانه با نام تجاری de Kleine Keuken (آشپزخانه کوچک) بسته‌بندی می‌کند. نمونه دیگر فروشگاه مواد غذایی و برند Okae for Kids است که شکلات‌های شیرین بر پایه خرما تولید می‌کند.

۴. کدام روندها فرصت‌هایی را در بازار خرمای اروپا ارائه می‌دهند؟

افزایش تقاضا برای میان وعده‌های سالم و جایگزین‌های شکر، همراه با نوآوری در محصول، نیروی محرکه افزایش علاقه مصرف‌کنندگان به خرما در اروپا است. علاوه بر این، تولید پایدار و اخلاقی، از جمله حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم ما و همچنین حفاظت از منابع طبیعی، از عوامل کلیدی هستند. این موضوع به یک جنبه مهم برای بازرگانان و مصرف‌کنندگان اروپایی تبدیل شده است. علاوه بر این، آگاهی فزاینده‌ای نسبت به اهمیت حفاظت از منابع آب وجود دارد. به عنوان مثال، گواهینامه Naturland توجه ویژه‌ای به استفاده از منابع آب پایدار دارد.

جایگزین قند

مصرف شکر در اروپا رو به کاهش است . خرما یکی از شیرین‌ترین میوه‌ها است که فقط حاوی قندهای طبیعی است. خرما و محصولات خرما به طور فزاینده‌ای به عنوان جایگزین شکر استفاده می‌شوند. میان وعده‌های میوه‌ای نوآورانه و سایر محصولات حاوی خرما اغلب از ادعاهای برچسب واضح و شفاف استفاده می‌کنند ، مانند موارد زیر: بدون قند تصفیه شده، بدون قند افزوده، قند کاهش یافته و قند کم. خرما همچنین طعم و رنگ اضافه می‌کند و نیاز به افزودنی‌های مصنوعی را برطرف می‌کند و در نتیجه یک برچسب مواد تشکیل دهنده واضح ایجاد می‌کند.

خرما در آشپزی خانگی برای ایجاد شیرینی طبیعی در محصولاتی مانند اسموتی، شیک و میان وعده‌های سالم استفاده می‌شود. کاربران صنعتی به طور فزاینده‌ای از محصولات خرما به عنوان جایگزین شکر، از جمله خمیر خرما و شربت خرما (شیره غلیظ خرما) استفاده می‌کنند. برخی از شرکت‌ها از محبوبیت غذاهای وگان به عنوان فرصتی برای تبلیغ خرما به عنوان جایگزین شکر وگان استفاده می‌کنند. از آنجایی که عسل توسط زنبورها تولید می‌شود، وگان نیست.

تولیدکنندگان و صادرکنندگان خرما نیز با معرفی محصولات جدید، جدا از شیره خرما و خمیر خرما، در حال تنوع بخشیدن به محصولات خود هستند. نمونه خوبی از یک شرکت تولیدکننده که چندین محصول نوآورانه ارائه می‌دهد، شرکت تونسی Boudjebel است . این شرکت شکر کریستالی خرما، پودر خرما، خمیر خرما، شیره خرما، روغن هسته خرما و نان خرما تولید می‌کند. آنها همچنین شروع به تولید مغز خرما کرده‌اند.

پایداری و تولید اخلاقی در حال تبدیل شدن به روندهای اصلی هستند

مصرف‌کنندگان و خرده‌فروشان به طور فزاینده‌ای به محصولات میوه‌ای تولید شده به روش پایدار، از جمله خرما، علاقه‌مند هستند. برای اطلاعات بیشتر در مورد این روندها، به مطالعه روند میوه‌ها و سبزیجات فرآوری شده CBI مراجعه کنید .

چند پروژه تأمین منابع اخلاقی در فلسطین راه‌اندازی شده است. نمونه‌ای از آن پروژه UNICOP از فلورانس ایتالیا است. این پروژه «خرمای جریکو» نام دارد و شامل بازاریابی انحصاری در سوپرمارکت‌های کوآپ با نام تجاری «ترا اکوا» است. این پروژه نتیجه همکاری کوآپ با تولیدکنندگان فلسطینی و شرکت‌های حمل و نقل اسرائیلی است. پروژه دیگری که از فروش خرمای مجول فلسطینی در بریتانیا حمایت می‌کند، شرکت اجتماعی زیتون است .

تامین پایدار برای واردکنندگان خرما در اروپا بسیار مهم شده است. به عنوان مثال، شرکت مواد غذایی ارگانیک آلمانی Rapunzel برنامه و گواهینامه تجارت عادلانه خود را با نام HAND IN HAND توسعه داده است . این گواهینامه قیمت‌های منصفانه، شرایط کاری خوب، امنیت اجتماعی و شفافیت را برای تامین‌کنندگان تضمین می‌کند. Centre de Conditionnement des Fruits (CCF)، یک شرکت فرآوری خرما از تونس، از این برنامه بهره‌مند شده و به تامین‌کننده مستقیم Rapunzel تبدیل شده است.

نمونه دیگری از رویکرد پایدار برای حل مشکلات زیست‌محیطی، شرکت تعاونی و فرآوری خرما در تونس به نام بنی غرب است. این شرکت با GEPA (بزرگترین شرکت تجارت عادلانه اروپا) همکاری می‌کند. کشاورزان بنی غرب از تغییرات اقلیمی رنج می‌برند، زیرا افزایش دما و کمبود آب منجر به خشک شدن میوه‌ها و کاهش اندازه آنها شده است. برای حمایت از کشاورزان، GEPA شکلاتی با خرما تولید کرده است که در آن از خرماهای ریز به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود – Choco4Change.

میان وعده سالم برای ورزشکاران

یک روند عمده که با افزایش مصرف میوه‌های خشک، از جمله خرما، همخوانی دارد، مصرف میان وعده‌های سالم است. مصرف‌کنندگان به دنبال جایگزین‌های سالم‌تری برای میان وعده بین وعده‌های غذایی یا میان وعده‌هایی هستند که بتوانند جایگزین وعده‌های غذایی شوند. مصرف‌کنندگان جوان‌تر که بیشتر به سلامت و تندرستی خود اهمیت می‌دهند، دیگر شیرینی‌هایی مانند آب نبات و تنقلات شکلاتی را ترجیح نمی‌دهند، بلکه به سراغ شکلات‌های پروتئینی و سایر جایگزین‌های کم‌قند می‌روند. در نتیجه، میوه‌های خشک (همراه با آجیل) به عنوان میان وعده به طور فزاینده‌ای محبوب می‌شوند.

با این حال، خرما به عنوان میان وعده سبک در نظر گرفته نمی‌شود، زیرا سرشار از کربوهیدرات است. بسته به نوع آن، بین ۴۵ تا ۸۰ درصد قند دارد. قند خرما شاخص گلیسمی پایینی دارد، به این معنی که به آرامی هضم می‌شود و سطح انرژی را در طول روز حفظ می‌کند. آزاد شدن آهسته انرژی تضمین می‌کند که ورزشکاران قدرت کافی برای عملکرد خوب در طول فعالیت‌های خود را دارند. همچنین از آنها به عنوان میان وعده پس از جلسات تمرینی فشرده برای پشتیبانی از جایگزینی گلیکوژن در عضلات استفاده می‌شود.

محصولات نوآورانه بر پایه خرما

میان وعده‌های میوه‌ای نوآورانه و سایر محصولات به طور فزاینده‌ای از خرما به عنوان یک ماده تشکیل دهنده استفاده می‌کنند. در طول نمایشگاه Anuga (یک نمایشگاه پیشرو در زمینه مواد غذایی) در سال 2021، بسیاری از محصولات جدید با خرما به عنوان یک ماده تشکیل دهنده (به جدول زیر مراجعه کنید) ارائه شدند.

جدول 1: محصولات نوآورانه ارائه شده در آنوگا، 2019 و 2021

در این بخش از سایت تجارت سبز میتوانید مطالعه ای در مورد صادرات خرما به اروپا مطالعه کنید.