فهرست مطالب
Toggleصادرات خرما به اروپا
۱. برای صادرات خرما به اروپا باید چه الزاماتی را رعایت کنند؟
تمام مواد غذایی، از جمله خرما، که در اتحادیه اروپا (EU) فروخته میشوند، باید ایمن باشند. محدودیتهایی برای میزان آلایندههای مضر، مانند میکروارگانیسمهای بیماریزا، بقایای آفتکشها و مایکوتوکسینها اعمال میشود. تولیدکنندگان باید از طریق روشهای مجاز ضدعفونی و کنترل دقیق کیفیت، از عاری بودن خرما از هرگونه حشره مرده یا زنده اطمینان حاصل کنند. با این حال، رعایت الزامات قانونی تنها اولین قدم برای صادرات موفق به اروپا است. تأمینکنندگان خرما همچنین باید درخواستهای خریداران مربوط به کیفیت، صدور گواهینامه و زنجیرههای تأمین پایدار را برآورده کنند.
الزامات اجباری چیست؟
تمام مواد غذایی، از جمله خرما، که در اتحادیه اروپا فروخته میشوند باید ایمن باشند. این امر در مورد محصولات وارداتی نیز صدق میکند. مواد افزودنی باید تأیید شده باشند. میزان آلایندههای مضر، مانند باقیمانده آفتکشها و مایکوتوکسینها، باید محدود شود. تولیدکنندگان خرمای ارگانیک نیز باید از قوانین جدید تولید ارگانیک پیروی کنند و فقط از مواد و روشهای تأیید شده برای محافظت از آفات، کوددهی و بخور استفاده کنند.
کنترل آلودگی در خرما
مقررات کمیسیون اروپا حداکثر میزان آلایندههای خاص در محصولات غذایی را تعیین میکند. این مقررات مرتباً بهروزرسانی میشود و جدا از محدودیتهای تعیینشده برای مواد غذایی عمومی، تعدادی محدودیت آلاینده خاص برای محصولات خاص، از جمله خرما، وجود دارد. رایجترین الزامات مربوط به آلایندههای موجود در خرما مربوط به بقایای آفتکشها، ارگانیسمهای میکروبیولوژیکی، اجسام خارجی (مانند حشرات)، مواد نگهدارنده و افزودنیهای غذایی است.
آلودگی ناشی از حشرات
به نظر میرسد آلودگی ناشی از حشرات یکی از بزرگترین مشکلات خرما در بازار اروپا باشد. آفات اصلی که خرما را تحت تأثیر قرار میدهند، پروانه خرنوب (Ectomyelois ceratoniae)، پروانه کوچک خرما (Batrachedra amydraula) و پروانه کشمش (Cadra figulilella) هستند. آنها میتوانند درون میوه رشد کنند و پس از رسیدن به کارخانه بستهبندی و در طول انبارداری به رشد خود ادامه دهند. رشد این حشرات با وقوع فصلی میوه خرما همزمان است. به دلیل خطر بالای آلودگی به حشرات، برخی از خریداران فقط خرماهای بدون هسته را میپذیرند.
اقدامات پیشگیرانه پس از برداشت توصیه میشود. در حال حاضر، بخور دادن با فسفین یا CO2 روش ترجیحی برای کنترل رشد حشرات در خرماهای معمولی ذخیره شده است. برای خرماهای ارگانیک، انجماد موقت (منفی 22 درجه سانتیگراد) به عنوان روش حشره زدایی استفاده میشود. متیل بروماید به عنوان یک ماده تدخینی در اتحادیه اروپا ممنوع است. از تیمارهای دمایی نیز برای جلوگیری از رشد حشرات استفاده میشود. حشرات بالغ و تخمها در صورت قرار گرفتن در معرض دمای بالاتر از 50 درجه سانتیگراد برای مدت طولانیتر میمیرند. همچنین میتوان از انبار سرد برای جلوگیری از آلودگی در مکانهایی که احتمال وجود حشرات در انبارهای معمولی وجود دارد، استفاده کرد.
نکات:
- فقط از مواد ضدعفونیکنندهی تأیید شدهی رسمی مانند CO2، فسفان و سولفوریل فلوراید استفاده کنید. توجه داشته باشید که متیل بروماید و اتیلن اکسید در اتحادیه اروپا ممنوع هستند.
- توجه داشته باشید که برای خرماهای ارگانیک، فقط CO2 به عنوان یک ماده تدخینی تایید شده است. انجماد خرما روش معمول مورد استفاده برای خرماهای ارگانیک است.
مایکوتوکسینها
وجود مایکوتوکسینها یکی از دلایل رایج حذف خرما از بازار اروپا است. خرما در مناطقی کشت میشود که دما و رطوبت نسبتاً بالایی دارد، بنابراین در معرض آلودگی مایکوتوکسینها، به ویژه در مراحل پایانی بلوغ، قرار دارد. حشرات، پرندگان یا آسیبهای مربوط به برداشت نیز میتوانند خرما را در معرض مایکوتوکسینها قرار دهند. حد مجاز آفلاتوکسین B1 و اکراتوکسین A در خرما 2 میکروگرم در کیلوگرم تعیین شده است، در حالی که حد مجاز اکراتوکسین A در شیره خرما 15 میکروگرم در کیلوگرم تعیین شده است.
نکات:
- به کشاورزان آموزش دهید تا شاخههای خرما را با تور محافظت کنند تا از آسیب حشرات و پرندگان جلوگیری شود.
- برای جلوگیری از بروز مایکوتوکسینها، از انبار سرد و خشک برای نگهداری خرما استفاده کنید.
باقیمانده آفتکشها
اتحادیه اروپا حداکثر میزان باقیمانده (MRL) را برای آفتکشها در داخل و روی محصولات غذایی تعیین کرده است. محصولاتی که حاوی باقیمانده آفتکشهای بیشتر از حد مجاز باشند، از بازار اروپا جمعآوری خواهند شد. اکثر واردکنندگان اروپایی درخواست آزمایش دقیقی در مورد وجود تعداد زیادی آفتکش (گاهی اوقات بیش از ۵۰۰ عدد) خواهند کرد.
اتحادیه اروپا مرتباً فهرستی از آفتکشهای تأیید شده که استفاده از آنها در اتحادیه اروپا مجاز است را منتشر میکند. این فهرست مرتباً بهروزرسانی میشود. کنترل استفاده از حشرهکش کلرپیریفوس برای تولیدکنندگان خرما بسیار مهم است. کلرپیریفوس به طور گسترده در تولید خرما برای کنترل کرمهای میوه، کرمهای صدپا، کنهها و شتهها استفاده میشود. با این حال، کلرپیریفوس در اروپا ممنوع است. حد مجاز در اروپا 0.01 ppm تعیین شده است.
اتحادیه اروپا در حال حاضر مجموعهای از سیاستها و اقدامات به نام «معامله سبز اروپا» را اجرا میکند که هدف آن پایدارتر کردن اقتصاد اروپا و خنثی کردن اثرات اقلیمی آن تا سال ۲۰۵۰ است. این طرح عملیاتی همچنین شامل کاهش ۵۰ درصدی استفاده از آفتکشها و افزایش سهم زمینهای کشاورزی مورد استفاده برای کشاورزی ارگانیک به ۲۵ درصد تا سال ۲۰۳۰ است. این بدان معناست که بسیاری از آفتکشها ممنوع خواهند شد و سطح باقیمانده آنها به تدریج در سالهای آینده کاهش خواهد یافت. هر تولیدکنندهای که محصولات خود را در اروپا میفروشد، حتی اگر در اروپا مستقر نباشد، باید این شرایط را رعایت کند.
آلایندههای میکروبیولوژیکی
وجود باکتریهای هوازی و/یا مخمرها و کپکها از علل مهم آلودگی میکروبیولوژیکی خرما است. روش استاندارد قبل از صادرات شامل آزمایش آزمایشگاهی خرما برای بررسی وجود میکروارگانیسمهای بیماریزا مانند مخمرها، کپکها، ایکولای، سالمونلا، کلیفرمها و استافیلوکوکوس است.
کلراتها و پرکلراتها
کلراتها دیگر به عنوان آفتکش تأیید نشدهاند، اما میتوانند با استفاده از مواد شیمیایی برای ضدعفونی آب، با مواد غذایی تماس پیدا کنند. آبی که برای هیدراته کردن مجدد خرما استفاده میشود باید از نظر میزان کلرات و پرکلرات کنترل شود. منبع دیگر میتواند استفاده از مواد شوینده مورد استفاده برای تمیز کردن تأسیسات و تجهیزات فرآوری باشد. میزان کلرات برای خرما 0.3 میلیگرم در کیلوگرم تعیین شده است.
هیدروکربنهای نفتی معدنی
هیدروکربنهای اشباعشده با روغن معدنی (MOSH) و هیدروکربنهای آروماتیک روغن معدنی (MOAH) را میتوان در روانکنندههای ماشینآلات، عوامل تصفیه سطحی و مواد بستهبندی یافت. سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا در حال حاضر روی ارزیابی ریسک بهروز شده برای MOAH کار میکند . نظر رسمی در سال 2023 منتشر خواهد شد. پیشنویس مقررات آلمان، حد مجاز 0.5 میلیگرم بر کیلوگرم را برای MOAH و 0.2 میلیگرم بر کیلوگرم را برای MOSH که میتواند از بستهبندی به غذا منتقل شود، پیشنهاد میکند.
ترکیب محصول
مقامات اروپایی میتوانند محصولاتی را که حاوی مواد خارجی اعلام نشده یا غیرمجاز هستند یا میزان این مواد در آنها بسیار زیاد است، رد کنند. اگرچه مصرفکنندگان اروپایی خرمای بدون هیچ گونه افزودنی را ترجیح میدهند، اما شربت گلوکز، شکر، آرد (معمولاً در خرمای خرد شده) و روغنهای گیاهی میتوانند از مواد اختیاری در تولید خرما باشند. در صورت استفاده از هر یک از این مواد، این موضوع باید در فهرست مواد تشکیلدهنده و همچنین در توضیحات محصول ذکر شود. در صورت استفاده از ماده نگهدارنده (مانند سوربات پتاسیم)، مقدار مورد استفاده نیز باید اعلام شود.
الزامات بستهبندی و برچسبگذاری
برچسب باید نام محصول («خرما» یا «خرماهای پوشیده شده با شربت گلوکز»)، نام و آدرس فیزیکی بستهبندیکننده، نوع خرما (خوشه، ساقه، در صورت لزوم بدون هسته)، کشور مبدا و طبقه آن را نشان دهد. معمولاً نام رقم، سال زراعی و تاریخ انقضا روی برچسب ذکر میشود. وقتی خرماها تحت عملیات حرارتی (هیدراتاسیون و خشک کردن) قرار میگیرند، معمولاً به عنوان خرماهای فرآوری شده یا مشروط اعلام میشوند. بدون این عملیات، خرماها به عنوان خرماهای طبیعی اعلام میشوند.
در مورد بستهبندیهای خردهفروشی، برچسبگذاری محصول باید مطابق با مقررات اتحادیه اروپا در مورد ارائه اطلاعات غذایی به مصرفکنندگان باشد . این مقررات، برچسبگذاری تغذیهای، برچسبگذاری مبدا، برچسبگذاری آلرژن و حداقل اندازه فونت برای اطلاعات اجباری را تعریف میکند. تاریخها به عنوان آلرژن اعلام نمیشوند. با این حال، سولفیتها در صورت استفاده به عنوان نگهدارنده باید به عنوان آلرژنهای بالقوه ذکر شوند. بستههای خردهفروشی باید به زبانی برچسبگذاری شوند که به راحتی توسط مصرفکنندگان در کشور هدف اروپایی قابل درک باشد.
به طور خاص در رابطه با تهیه محصولات از اسرائیل، در سال ۲۰۱۹ دیوان دادگستری اروپا تصمیمی گرفت که کشورهای اتحادیه اروپا باید محصولات ساخته شده در شهرکهای اسرائیلی را روی برچسبهای خود مشخص کنند. در بیانیه دادگاه، توضیح داده شده است که اشاره به اینکه کالاها از کشور اسرائیل سرچشمه میگیرند، برخلاف سرزمین اشغالی، میتواند مصرفکنندگان را در مورد این واقعیت که اسرائیل «در سرزمینهای مربوطه به عنوان یک قدرت اشغالگر و نه به عنوان یک نهاد مستقل حضور دارد» گمراه کند.
نکات:
- حتماً آزمایشهای آزمایشگاهی را فقط در آزمایشگاههای معتبر ISO/IEC 17025:2017 انجام دهید .
- شیوههای درمانی خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید که خرماهای شما حاوی هیچ گونه باقیمانده آفتکشی بالاتر از حد مجاز نیستند.
- برای دستورالعملهای عملی در مورد چگونگی برآورده کردن الزامات قانون ایمنی مواد غذایی اروپا، به Codex Alimentarius مراجعه کنید. برای خرما، به آییننامهی اقدامات بهداشتی برای میوههای خشک مراجعه کنید .
الزامات قانونی در مورد پایداری را رعایت کنید
برخی از مرتبطترین قوانین و مقررات اروپایی مربوط به پایداری زیستمحیطی و اجتماعی در توافقنامه سبز اروپا (EGD) گنجانده شدهاند. این توافقنامه شامل تغییرات قانونی است و یک جدول زمانی برای اجرای آنها در نظر گرفته شده است. مرتبطترین سیاستها برای بخش فرآوری میوه، سبزیجات و آجیل، استراتژی «از مزرعه تا سفره» ، استراتژی تنوع زیستی و طرح اقتصاد چرخشی است . قوانین خاص مرتبط با تأمینکنندگان خرما عبارتند از:
- مقررات مربوط به مواد غذایی ارگانیک ؛
- برچسبگذاری پایداری محصولات غذایی ؛
- دستورالعمل بررسی بایسته پایداری شرکتها (PDF)؛ و
- بستهبندی و ضایعات بستهبندی .
نکته:
- برای آمادگی در برابر تغییرات قانونی مطابق با EGD و استراتژی «از مزرعه تا سفره»، نکات CBI برای سبز شدن و نکات CBI برای تبدیل شدن به یک تأمینکننده مسئولیتپذیر اجتماعی را مطالعه کنید .
خریداران اغلب چه الزامات و گواهینامههای اضافی دارند؟
در کنار الزامات اجباری، بسیاری از درخواستهای خصوصی نیز به همان اندازه اهمیت یافتهاند. این موارد شامل رعایت استانداردهای ایمنی، کیفیت و پایداری مواد غذایی میشود.
الزامات کیفیت
کیفیت خرما با درصد مجاز محصولات معیوب، به ازای تعداد کل میوهها، تعیین میشود. این صنعت معیارهای مختلفی را برای کیفیت تعریف کرده است، اما برخی از آنها، مانند طعم و مزه، ذهنی هستند و نمیتوان آنها را به راحتی با ویژگیهای فیزیکی تعیین کرد. برخی از فروشگاههای زنجیرهای در اروپا قوانین بسیار سختگیرانهای در رابطه با رد خرماهای حاوی حشرات دارند، بنابراین فقط خرماهای بدون هسته را میپذیرند.
استانداردهای کیفی خاصی برای خرما به طور رسمی توسط اتحادیه اروپا تعریف نشده است. رایجترین استانداردهای مورد استفاده، استانداردهای منتشر شده توسط کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا (UNECE) و کدکس غذایی (Codex Alimentarius) هستند .
الزامات کیفی اولیه برای خرما عبارتند از:
- عدم وجود : حشرات، آسیبها، کپک، تخمیر و بو یا طعم خارجی؛ اگر خرماها بدون هسته هستند، مشخصات باید شامل حداکثر تعداد خرماهای هستهدار نیز باشد.
- میزان رطوبت: حداکثر ۲۶٪ برای انواع قند نیشکر و ۳۰٪ برای انواع قند اینورت. با این حال، برای خرمای دگلت نور در حالت طبیعی، حداکثر میزان رطوبت ۳۰٪ است؛ آبگیری مجدد خرما یک فرآیند رایج برای برآورده کردن نیازهای رطوبتی خاص خریداران است.
- ارائه: به صورت میوههای جداگانه (با هسته یا بدون هسته)، خوشهها (خرماهایی که ساقه اصلی به آنها متصل است) و ساقهها (ساقههایی که از محور خوشه جدا شدهاند و میوه به طور طبیعی به آنها متصل است) از هم جدا میشوند. خرماها را میتوان خرد کرد؛ خرمای مدجول معمولاً با هسته فروخته میشود در حالی که خرمای دگلت نور بسته به درخواست مشتری میتواند بدون هسته یا با هسته باشد.
- مواد اضافی : باید به وضوح ذکر شوند. خرما اغلب بدون هیچ گونه افزودنی تولید میشود، اما برخی از تولیدکنندگان از مواد نگهدارنده، معمولاً سوربات پتاسیم، یا پوششهایی مانند شربت گلیکوز یا روغن نباتی استفاده میکنند.
الزامات خاص بازاریابی عبارتند از:
- طبقهبندی: خرماها به ۳ دسته تقسیم میشوند: دستهی ویژه، دستهی اول و دستهی دوم.
- اندازه: خرماها را میتوان بر اساس تعداد خرما در هر ۵۰۰ گرم یا در هر ۱ کیلوگرم به ۳ دسته طبقهبندی کرد.
- رنگ و شکل میوه: رنگ و شکل خرما از ویژگیهای بیولوژیکی آن است و در هر نوع خرما متفاوت است. رنگها میتوانند از رنگ روشن (زرد) تا رنگ تیره و تقریباً سیاه متغیر باشند. بیشتر خرماهایی که در اروپا فروخته میشوند از نوع رنگ روشن هستند، اگرچه این نشان دهنده هیچ تفاوتی در کیفیت نیست. خرماهای رنگ روشن موجود در بازار نتیجه ارقام کشت شده در کشورهای اصلی تأمین کننده (تونس و الجزایر) هستند.
الزامات بسته بندی
در بستهبندی فلهای، خرماها معمولاً در جعبههای کارتنی با یک آستر پلیاتیلنی درون آن بستهبندی میشوند. وزن بستههای فلهای معمولاً ۵ کیلوگرم یا گاهی ۱۰ کیلوگرم است. برای بستهبندی خردهفروشی، جعبههای کارتنی کوچکتر یا سینیهای پلاستیکی رایجتر هستند. خرماها را میتوان به صورت فشرده (برای قرار گرفتن بهتر در ظروف)، فشرده نشده (بدون نیروی مکانیکی) و خوشهای (با ساقه اصلی خوشه متصل) بستهبندی کرد. برخی از تولیدکنندگان خرما را در بستهبندی خردهفروشی، همراه با یک چوب پلاستیکی که شبیه ساقه مرکزی است، بستهبندی میکنند.
خرماهای خشک بهتر است در یخچال و در دمای ۴ تا ۱۰ درجه سانتیگراد نگهداری شوند، به خصوص اگر رطوبت بالایی داشته باشند. در دماهای بالاتر از ۲۵ درجه سانتیگراد، ممکن است شربت یا عسل خرما از بستهبندی خارج شود. ماندگاری خرما بسته به رقم متفاوت است. به عنوان مثال، رقم Medjool ماندگاری کوتاهتری نسبت به رقم Deglet Nour دارد. همانطور که گفته شد، عمدهفروشان اغلب خرما را به صورت منجمد نگهداری میکنند. اگر خرماها در خلاء و در جو بیاثر بستهبندی شوند، ماندگاری آنها نیز میتواند طولانیتر شود.
صدور گواهینامه ایمنی مواد غذایی
اگرچه صدور گواهینامه ایمنی مواد غذایی طبق قوانین اروپا اجباری نیست، اما تقریباً برای همه واردکنندگان مواد غذایی اروپایی به یک ضرورت تبدیل شده است. اکثر واردکنندگان معتبر اروپایی در صورت عدم ارائه نوعی گواهینامه ایمنی مواد غذایی، از همکاری با شما خودداری خواهند کرد.
اکثر خریداران اروپایی درخواست گواهینامهای را دارند که توسط ابتکار جهانی ایمنی مواد غذایی (GFSI) به رسمیت شناخته شده باشد. برای تاریخها، محبوبترین برنامههای صدور گواهینامه (که همگی توسط GFSI به رسمیت شناخته میشوند) عبارتند از:
- استانداردهای ویژه بینالمللی (IFS)؛
- استانداردهای جهانی کنسرسیوم خردهفروشی بریتانیا (BRCGS)؛
- گواهینامه سیستم ایمنی مواد غذایی (FSSC 22000).
لطفا توجه داشته باشید که این فهرست جامع نیست و سیستمهای صدور گواهینامه مواد غذایی دائماً در حال توسعه هستند.
اگرچه سیستمهای مختلف صدور گواهینامه ایمنی مواد غذایی بر اساس اصول مشابهی بنا شدهاند، اما برخی از خریداران ممکن است یک سیستم مدیریتی خاص را ترجیح دهند. به عنوان مثال، خریداران بریتانیایی اغلب به BRC نیاز دارند، در حالی که IFS برای خرده فروشان آلمانی و فرانسوی رایجتر است. علاوه بر این، توجه داشته باشید که صدور گواهینامه ایمنی مواد غذایی تنها مبنایی برای شروع صادرات به اروپا است. خریداران جدی معمولاً ظرف ۱ یا چند سال از تأسیسات تولیدی شما بازدید/ممیزی خواهند کرد.
نکات:
- توجه داشته باشید که برخی از فروشگاههای زنجیرهای خردهفروشی در اروپا درخواست بازدید از شرکت شما را به عنوان بخشی از یک ممیزی اعلام نشده خواهند داشت. بنابراین، مهم است که برای این ممیزیها آماده باشید و درخواستهای فروشگاههای زنجیرهای خردهفروشی را رعایت کنید.
- اگر ظرفیت کافی برای اجرای کامل استاندارد ایمنی مواد غذایی ندارید، میتوانید این کار را به صورت مرحلهای انجام دهید. طرحهای صدور گواهینامه تدریجی ویژهای برای SMEها وجود دارد، مانند IFS Global Markets ، FSSC 22000 Development Program و BRCGS START!
الزامات پایداری
تقاضای فزایندهای برای مواد غذایی با منابع پایدار در اروپا وجود دارد. برای کمک به مصرفکنندگان در انتخابهای زیستمحیطی بیشتر، سیستمهای برچسبگذاری مانند Eco – Score ، Eco Impact ، Planet Score ، Enviro Score و Foundation Earth به طور فزایندهای توسعه یافتهاند . در کنار الزامات مربوط به تأثیرات زیستمحیطی، تقاضای فزایندهای برای یک زنجیره تأمین شفافتر و منصفانهتر وجود دارد.
یکی از راههای نشان دادن اینکه به کشاورزان و کارگران فصلی توجه دارید، دریافت گواهینامههایی مانند Fairtrade، Fair for Life و Rainforest Alliance است . Fairtrade International استاندارد خاصی را برای میوه (از جمله خرما) تدوین کرده است که برای سازمانهای تولیدکننده کوچک در نظر گرفته شده است. این استاندارد اقدامات حفاظتی را برای کارگران در مراکز فرآوری آجیل ماکادمیا تعریف میکند. Fairtrade همچنین شرایط پرداخت و حداقل قیمت Fairtrade را برای خرماهای ارگانیک و معمولی از الجزایر، مصر و تونس تعریف میکند.
برخی شرکتها ملزم به رعایت اصول اخلاقی خود هستند و برخی دیگر ملزم به رعایت یک یا چند استاندارد رایج. به عنوان مثال میتوان به ممیزیهای مستقل مانند تبادل دادههای اخلاقی تأمینکنندگان ( Sedex )، ابتکار تجارت اخلاقی ( ETI ) و اصول اخلاقی ابتکار انطباق اجتماعی کسبوکار (amfori BSCI ) اشاره کرد. اگر تاریخها برای بخش خردهفروشی در نظر گرفته شده باشند، تأمینکنندگان باید از یک اصول اخلاقی خاص که توسط خردهفروشان تدوین شده است، پیروی کنند. رعایت استانداردهای خردهفروشی شامل ممیزیهای اعلام نشده نیز میشود.
نکته:
- با شرکت در جایزه بینالمللی خلیفه برای نخل خرما و نوآوریهای کشاورزی در امارات متحده عربی، از جدیدترین ابتکارات و نوآوریهای پایدار مطلع شوید .
الزامات بازارهای خاص چیست؟
فرصتهای خاصی را میتوان در گواهینامه Demeter یافت که تولیدکنندگان خرما را ملزم به رعایت قوانین رشد بیودینامیک میکند. علاوه بر این، بازارهای قومی فرصتهای خوبی را برای تأمینکنندگان از مقاصد خاص فراهم میکنند. بازارهای قومی در مقایسه با زنجیرههای خردهفروشی اصلی، تقاضای کمتری دارند.
خرمای ارگانیک
برای اینکه خرما در اروپا به عنوان ارگانیک به بازار عرضه شود، باید با استفاده از روشهای تولید ارگانیک پرورش داده شود . قبل از اینکه صادرکنندگان بتوانند لوگوی ارگانیک اتحادیه اروپا و همچنین لوگوی دارنده استاندارد، به عنوان مثال، انجمن خاک در بریتانیا (Soil Association) و ناتورلند ( Naturland ) در آلمان را روی بستهبندی قرار دهند، باید تأسیسات کشت و فرآوری توسط یک گواهیدهنده معتبر مورد بازرسی قرار گیرند. یک فرصت ویژه برای فروش خرمای ارگانیک با قیمت بالاتر، پیروی از قوانین گواهی بیودینامیک دیمیتر ( Demeter ) است .
اگر قصد تولید و صادرات خرمای ارگانیک به اروپا را دارید، از قوانین جدید و مهمی که ممکن است بر کسب و کار شما تأثیر بگذارد، آگاه باشید. مقررات جدید ارگانیک اتحادیه اروپا از اول ژانویه 2022 لازم الاجرا شد. این مقررات با بیش از 20 قانون ثانویه همراه است که با جزئیات بیشتری تولید، کنترل و تجارت محصولات ارگانیک را تنظیم میکنند. برخی از قوانین مهمی که باید از آنها آگاه باشید عبارتند از: قوانین دقیق تولید ارگانیک ، فهرست مواد مجاز برای حفاظت از گیاهان و قوانین مربوط به الزامات اسناد برای واردات.
در تولید خرما به روش سنتی، از آفتکشها برای محافظت از میوه در برابر حشرات (مانند مگس میوه و لارو پروانه) استفاده میشود. از آنجایی که استفاده از آفتکشهای مصنوعی در تولید خرمای ارگانیک مجاز نیست، تولیدکنندگان باید از روشهای بیولوژیکی استفاده کنند. یکی از روشهای محافظت از شاخههای میوه در برابر حشرات، استفاده از کیسههای پلاستیکی برای پوشاندن سر دانهها است.
نکته:
- برای آمادگی در مورد قوانین جدید، مطالب آموزشی مربوط به مقررات جدید ارگانیک (توسط پروژه اتحاد برای کیفیت محصول در آفریقا) را مطالعه کنید .
گواهینامه قومی
قوانین غذایی اسلامی (حلال) و قوانین غذایی یهودی (کوشر) محدودیتهای خاصی را در رژیمهای غذایی پیشنهاد میکنند. اگر میخواهید بر بازارهای خاص قومی یهودی یا اسلامی تمرکز کنید، باید اجرای طرحهای صدور گواهینامه حلال یا کوشر را در نظر بگیرید . خرما محصولی محبوب برای جمعیتهای قومی ذکر شده در بالا است، بنابراین صدور گواهینامه قومی تأثیر مثبتی بر فروش شما در اروپا خواهد داشت.
نکات:
- برای مرور کلی تحولات در میان ابتکارات پایداری در بازار اروپا، مطالعه CBI در مورد روندهای بازار میوه و سبزیجات فرآوری شده اروپا را مطالعه کنید.
- برای کسب اطلاعات در مورد طیف گستردهای از برچسبها و استانداردهای پایداری، به پایگاه داده نقشه پایداری مراجعه کنید .
- برای مرور کلی نیازهای خریداران در اروپا، مطالعه CBI در مورد نیازهای خریداران میوه و سبزیجات فرآوری شده را مطالعه کنید.
۲. از چه طریقی میتوان خرما را در بازار اروپا تهیه کرد؟
خرما در اروپا بیشتر به عنوان میان وعده استفاده میشود. بنابراین، مهمترین کانال فروش خرما، تأمینکنندگان متخصص با تجربه در تأمین بخش خردهفروشی هستند. خرما همچنین به عنوان یک شیرینکننده طبیعی به طور فزایندهای به عنوان یک ماده تشکیلدهنده در صنعت فرآوری مواد غذایی مورد استفاده قرار میگیرد. بخش مواد تشکیلدهنده با بیشترین نرخ رشد، میوههای خشک و آجیل هستند.
بازار نهایی چگونه تقسیمبندی میشود؟
در اروپا، خرما بیشتر برای مصرف خانگی استفاده میشود و فروش خردهفروشی بیشترین سهم را دارد. خرما به طور فزایندهای توسط صنایع فرآوری مواد غذایی و خدمات غذایی مورد استفاده قرار میگیرد. صنایع فرآوری مواد غذایی نیز به طور فزایندهای از محصولات خرما مانند خمیر خرما، شکر خرما و شربت خرما استفاده میکنند. اطلاعات دقیقی وجود ندارد، اما تقریباً تخمین زده میشود که بخش خردهفروشی ۶۰٪ از سهم بازار خرمای اروپا را تشکیل میدهد. در بخش خردهفروشی، خرما بیشتر در سوپرمارکتها و همچنین در فروشگاههای تخصصی مانند فروشگاههای محصولات قومی و ارگانیک فروخته میشود.
خرده فروشی (بخش تنقلات)
خردهفروشان گاهی اوقات مستقیماً از صادرکنندگان کشورهای در حال توسعه خرید میکنند، اگرچه در اکثر موارد، خرما از طریق واسطههایی مانند توزیعکنندگان متخصص عرضه میشود. یکی از تحولات اخیر، قطبی شدن بخش خردهفروشی به بخشهای تخفیفدار و سطح بالا است. ادغام، اشباع بازار، رقابت شدید و قیمتهای پایین از ویژگیهای کلیدی بازار خردهفروشی مواد غذایی اروپا هستند.
انواع زیربخشها (نقاط فروش) بخش خردهفروشی خرما در اروپا عبارتند از:
- زنجیرههای خردهفروشی – سهم فزایندهای از خرماهای دارای برچسب خصوصی و معرفی برندهای ارگانیک و لوکستر (مانند بستههای کوچک با خرماهای بزرگ Medjool) از پیشرفتهای اصلی برای خردهفروشان پیشرو در جریان اصلی هستند. شرکتهایی که بیشترین سهم بازار را در اروپا در اختیار دارند عبارتند از: گروه Schwartz (برندهای Lidl و Kaufland)، Carrefour، Tesco، ALDI، EDEKA، Leclerc، گروه Metro، گروه REWE، Auchan، Intermarché و Ahold (Delhaize، Albert Heijn و چندین برند دیگر).
- فروشگاههای تخصصی – از جمله فروشگاههای مواد غذایی ارگانیک و فروشگاههای قومی. برخی از فروشگاههای ارگانیک، به ویژه در آلمان، بخشی از زنجیرههای خردهفروشی تخصصی مواد غذایی ارگانیک هستند. خرما و محصولات خرمای ارگانیک همچنین در داروخانهها (به عنوان مثال، dm و Rossmann ) و فروشگاههای متنوع (مانند HEMA ) فروخته میشوند. فروشگاههای قومی که مواد غذایی از خاورمیانه و شمال آفریقا میفروشند، فرصتهای خاصی را برای ورود به بازار، بدون رقابت با برندهای خردهفروشی پیشرو، فراهم میکنند.
- فروشگاههای اخلاقمدار – یک بخش خاص. آنها فرصتهایی را برای تجارت عادلانه و تأمینکنندگان دارای گواهینامه اخلاق فراهم میکنند. فروش محصولات دارای گواهینامه تجارت عادلانه در بریتانیا و کشورهای اسکاندیناوی قوی است؛
- خردهفروشی آنلاین – اغلب بخشی از پیشنهاد تاجران خردهفروشی موجود یا فروشگاههای تخصصی است. از زمان شروع همهگیری کووید-۱۹ و اقدامات قرنطینهای که در بسیاری از کشورهای اروپا اعمال شده است، سفارشهای خردهفروشی آنلاین به طرز چشمگیری افزایش یافته است. اکثر زنجیرههای خردهفروشی پیشرو در اروپا خرید آنلاین ارائه میدهند و برخی از آنها فروشگاههای فقط آنلاین هستند. قابل توجهترین نمونه، خردهفروش فقط آنلاین بریتانیایی اوکادو است.
صنایع غذایی (بخش مواد اولیه)
تولیدکنندگان صنایع غذایی با سرعت زیادی در حال افزایش استفاده از خرما به عنوان یک ماده اولیه هستند. برخی از آنها توسط عمدهفروشان اروپایی عرضه میشوند، اما تعداد کمی نیز خرما و محصولات خرما را مستقیماً خریداری میکنند. به عنوان مثال، تکههای خرما برای تولیدکنندگان غلات صبحانه جذاب هستند، در حالی که خمیر خرما یک ماده اولیه محبوب در شکلاتهای میوهای است. انتظار میرود که صنایع غذایی استفاده از خرما را افزایش دهند، زیرا میتوانند به عنوان جایگزین شکر در بسیاری از محصولات استفاده شوند. بزرگترین مصرفکنندگان خرما در صنایع غذایی اروپا عبارتند از:
- تنقلات میوهای – خرما و خمیر خرما، همانطور که قبلاً در بالا توضیح داده شد، به طور فزایندهای در محصولاتی مانند شکلاتهای میوهای محبوب میشوند، زیرا میتوانند شیرینی و غلظت مطلوب را بدون افزودن شکر به محصولات ارائه دهند. خرما و خمیر خرمای ارگانیک به طور فزایندهای توسط تولیدکنندگان شکلات میوهای مورد استفاده قرار میگیرند، زیرا شکلاتهای میوهای به عنوان غذای سالم شناخته میشوند.
- غلات صبحانه – تولیدکنندگان غلات صبحانه به طور فزایندهای از استفاده از میوههای شیرین به میوههای طبیعی مانند خرما روی میآورند. خرمای خرد شده برای غلات صبحانه استفاده میشود که گاهی اوقات برای جلوگیری از چسبیدن با آرد پوشانده میشود.
- صنعت نانوایی – از خمیر خرما برای تولید شیرینیهای مختلف استفاده میشود. خمیر خرما همچنین به عنوان پرکننده استفاده میشود. با این حال، صنعت نانوایی هنوز مصرفکننده قابل توجهی از خرما نیست؛
- کره، خمیر و شربت خرما – این محصولات هنوز حضور زیادی در بازار اروپا ندارند، اگرچه به طور فزایندهای در حال ظهور هستند. شربت و خمیر خرما در ترکیب با سایر میوهها برای تولید مربا و کره بدون قند استفاده میشوند.
- سایر کاربران – سایر کاربران محصولات خرما شامل تولیدکنندگان شیرینی (به عنوان مثال، خرماهای روکشدار با شکلات و مغزدار یا توپهای انرژیزا با خرما ) و تولیدکنندگان محصولات نوآورانه مانند کره خرما هستند. محصولات خرما همچنین به عنوان جایگزینهای شکر برای مصارف خانگی، مانند پودر خرما و شربت خرما، بستهبندی میشوند .
خدمات غذایی
کانال خدمات غذایی (هتلها، رستورانها و مراکز پذیرایی) معمولاً توسط واردکنندگان متخصص (عمدهفروشان) تأمین میشود. بخش خدمات غذایی اغلب به بستهبندی خاص ۵ کیلوگرمی خرما نیاز دارد که با بستهبندی خردهفروشی متفاوت است. غذاهای جهانی، غذای سالم و لذت بردن از غذا، نیروهای محرک اصلی در کانال خدمات غذایی در اروپا هستند. سریعترین انواع کسبوکارهای در حال رشد احتمالاً فست فودهای جدید (سالمتر)، غذاهای خیابانی، رستورانهای موقت و غذاهای بینالمللی خواهند بود.
خرما از چه طریقی به بازار عرضه میشود؟
مهمترین کانال بازار خرما در اروپا توسط واردکنندگان تخصصی میوه خشک ارائه میشود. پس از واردات، خرما به بخشهای بازار میرسد، همانطور که در شکل ۲ توضیح داده شده است. در برخی موارد، میتوانید بخشها را مستقیماً و بدون واسطه واردکننده نیز تأمین کنید. با این حال، واردکنندگان تخصصی یا عمدهفروشان معمولاً اولین نقطه ورود به زنجیره تأمین اروپا برای صادرکنندگان خرما از کشورهای در حال توسعه هستند.
واردکنندگان / عمده فروشان
در بیشتر موارد، واردکنندگان به عنوان عمدهفروش عمل میکنند. آنها خرما را به شرکتهای بستهبندی میفروشند که آنها را در بستههای مصرفی بستهبندی میکنند. برخی از واردکنندگان همچنین تجهیزات فرآوری و بستهبندی دارند تا بتوانند مستقیماً به خردهفروشان و کانالهای خدمات غذایی عرضه کنند. با این حال، بسیاری از برندهای مهم میوه خشک، به جای خرید خرما از طریق واردکنندگان عمده، آن را مستقیماً وارد میکنند.
جایگاه واردکنندگان و تولیدکنندگان مواد غذایی توسط خردهفروشی تحت فشار قرار میگیرد. الزامات بالاتر از سوی صنعت خردهفروشی، پویایی زنجیره تأمین را از بالا به پایین تعیین میکند. این فشار به قیمتهای پایینتر و همچنین به جنبههای ارزش افزوده مانند محصولات «پایدار»، «طبیعی»، «ارگانیک» و «تجارت عادلانه» منجر میشود. در نتیجه، شفافیت در زنجیره تأمین مورد نیاز است. برای دستیابی به این هدف، بسیاری از واردکنندگان، قوانین رفتاری خود را تدوین کرده و روابط بلندمدتی با تأمینکنندگان ترجیحی کشورهای در حال توسعه برقرار میکنند.
نماینده/کارگزار
نمایندگانی که در تجارت خرما فعالیت دارند، معمولاً دو نوع فعالیت انجام میدهند. آنها به عنوان شرکتهای مستقلی عمل میکنند که از طرف مشتریان خود مذاکره میکنند و به عنوان واسطه بین خریداران و فروشندگان عمل میکنند. آنها برای خدمات واسطهگری خود، معمولاً 2 تا 4 درصد از قیمت فروش را به عنوان کمیسیون دریافت میکنند. نوع دیگر فعالیت، تأمین برچسبهای خصوصی برای زنجیرههای خردهفروشی در اروپا است. برای اکثر تأمینکنندگان کشورهای در حال توسعه، شرکت در رویههای مناقصه برچسب خصوصی بسیار چالشبرانگیز است. برای این خدمات، برخی از نمایندگان، با همکاری تأمینکنندگان خرمای خود، در رویههای تدارکاتی که توسط زنجیرههای خردهفروشی تعیین میشود، شرکت میکنند.
برخی از نمونههای شرکتهای فعال در کانالهای مختلف فروش خرما در بازارهای پیشرو اروپایی فرانسه، انگلستان و آلمان عبارتند از:
- واردکنندگان و عمدهفروشان: Soua Soua (فرانسه)، Brousse Vergez (فرانسه)، Midi Sec (فرانسه)، Die Frischebox (آلمان)، Richard Janssen (آلمان)، Chelmer Foods (بریتانیا)، Evolution Foods (بریتانیا)، OrganicUK (بریتانیا) و Petrow Food (بریتانیا)؛
- نمایندگان: یوروبروکر (فرانسه)، پالم ناتس و مور (آلمان) و کنکو (بریتانیا)؛
- شرکتهای بستهبندی: Maître Prunille (فرانسه)، Color Foods (فرانسه)، Seeberger (آلمان)، Maryland (آلمان)، Whitworths (بریتانیا) و The Forest Feast (بریتانیا)؛
- شرکتهایی که خرمای فرآوریشده میفروشند: آلناتورا (شربت خرمای ارگانیک، غلات صبحانه، آلمان)، راپونزل (شربت خرما، شکلات میوهای، آلمان)، ویندمیل ارگانیکس (شربت خرمای ارگانیک، غلات صبحانه، بریتانیا) و مریدین فودز (شربت خرما، بریتانیا).
همچنین مشارکتهایی بین شرکتهای اروپایی و صادرکنندگان خرما وجود دارد. این مشارکتها شامل سرمایهگذاریهایی از سوی شرکای اروپایی است که فروش مستقیم به اروپا را بدون واسطه امکانپذیر میکند. برخی از نمونهها عبارتند از Soua Soua (مشارکت فرانسوی با تولیدکننده الجزایری Amadhagh)، Le Comptoir des Dattes (شرکت تونسی با مشارکت فرانسوی)، Eden Fruits (شریک آلمانی شرکت الجزایری Ziban Garden ) و Médi Fruit (مشارکت تونسی برای خرمای ارگانیک با شرکت آلمانی Tilouche Fruchtimport ).
کدام کانال برای شما جذابتر است؟
واردکنندگان متخصص میوه خشک بهترین گزینه برای صادرات خرما به بازار اروپا هستند. این امر به ویژه برای تأمینکنندگان جدید اهمیت دارد، زیرا تأمین مستقیم بخش خردهفروشی بسیار دشوار است و به سرمایهگذاریهای زیادی در زمینه کیفیت و لجستیک نیاز دارد. با این حال، برای تولیدکنندگان مجهز و با قیمت رقابتی، بستهبندی برای برچسبهای خصوصی میتواند یک گزینه باشد. با افزایش هزینه نیروی کار در اروپا، واردکنندگان خرما گاهی اوقات به دنبال عملیات بستهبندی مقرونبهصرفهتر، مانند عملیات موجود در کشورهای در حال توسعه، هستند.
واردکنندگان معمولاً دانش خوبی از بازار اروپا دارند و از نزدیک وضعیت کشورهای تولیدکننده خرما را زیر نظر دارند. بنابراین، آنها رابط ترجیحی شما هستند، زیرا میتوانند به موقع شما را در مورد تحولات بازار مطلع کنند و توصیههای عملی برای صادرات شما ارائه دهند. واردکنندگان خرما معمولاً انواع دیگری از میوههای خشک و آجیلهای خوراکی را نیز وارد میکنند، بنابراین ارائه محصولات دیگر علاوه بر خرما میتواند رقابتپذیری شما را افزایش دهد. همچنین انواع خاصی از واردکنندگان خرمای قومی وجود دارند که در عرضه به فروشگاههای قومی تخصص دارند.
خرماها اغلب قبل از بستهبندی پرس میشوند و بسیاری از شرکتهای بستهبندی اروپایی از تجهیزات پرس موجود در کشورهای تولیدکننده خرما استفاده نمیکنند. این میتواند به عنوان فرصتی برای افزودن ارزش به عرضه مورد استفاده قرار گیرد.
نکات :
- فهرست غرفهداران نمایشگاههای تجاری بزرگ، مانند Anuga ، SIAL و Alimentaria را مطالعه کنید تا خریداران بالقوه برای تاریخهای خود را پیدا کنید. اگر قصد دارید برندهای خصوصی سوپرمارکتها را تأمین کنید، در PLMA به دنبال فرصتهایی باشید .
- برای دسترسی به بخش خدمات غذایی، به دنبال تأمینکنندگان در رویدادهای تخصصی خدمات غذایی مانند SIRHA و Internorga باشید .
- برای یافتن خریداران بالقوه محصولات خرما مانند خمیر و شربت خرما، فهرست غرفهداران نمایشگاه تخصصی Fi Europe را جستجو کنید.
- خردهفروشان به محصولات پایدار نیاز دارند. با سرمایهگذاری در طرحهای صدور گواهینامه مختلف مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکتها (CSR) یا محصولات ارگانیک یا ایمنی مواد غذایی، خود را رقابتیتر کنید. گواهینامه ایمنی مواد غذایی حداقل الزام برای ورود به بخش خردهفروشی است.
- برای یافتن خریداران از کانالها و بخشهای مختلف، فهرست اعضای فدراسیون تجارت اروپایی میوه خشک و آجیل خوراکی (FRUCOM) را جستجو کنید .
۳. در بازار خرمای اروپا با چه رقبایی روبرو هستید؟
تأمینکنندگان جدید خرما باید پیشنهادات فعلی از تونس، الجزایر و سایر تأمینکنندگان به اروپا را با دقت مطالعه کنند. بازار خرما، بازاری بسیار رقابتی با بازیگران زیاد و طیف رو به رشدی از انواع خرما است. تا همین اواخر، خرماهای Deglet Nour و Medjool تنها دو رقم موجود در بازار بودند. با این حال، طیف ارقام جذاب با سرعت زیادی در حال افزایش است و توجه مصرفکنندگان اروپایی را به خود جلب میکند.
با کدام کشورها رقابت میکنید؟
رقبای اصلی تأمینکنندگان نوظهور خرما در اروپا، تونس و الجزایر هستند. این دو کشور ۵۵٪ از کل خرمای اروپا را تأمین میکنند. اسرائیل، ایران و پاکستان ۳ رقیب مهم دیگر هستند که ۳۰٪ دیگر بازار را تأمین میکنند. تونس نیز در بخش ارگانیک بسیار قوی است. با این حال، الجزایر در حال حاضر تنها کشوری است که میتواند خرمای ارگانیک دارای گواهینامه Naturland را ارائه دهد. تأمینکنندگان نوظهور شامل امارات متحده عربی، عربستان سعودی، ترکیه، فلسطین، اردن، ایالات متحده آمریکا، آفریقای جنوبی و مصر هستند. مراکش میتواند در آینده رقیبی در گونه Medjool باشد، زیرا این کشور در حال کاشت تعداد زیادی درخت نخل Medjool است.
تونس: تامینکننده پیشرو خرما در اروپا
تونس پنجمین تولیدکننده بزرگ خرما در جهان است. تونس با تولید ۱۲۰ هزار تن، ۱۰٪ از خرمای جهان را تولید میکند. صادرات خرمای تونس نیز پس از عراق، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و ایران در رتبه پنجم جهان قرار دارد. اگرچه تونس ۱۰٪ از سهم صادرات جهان را دارد، اما ۳۸٪ از سهم بازار اروپا را در اختیار دارد. تقریباً ۲۰٪ از خرمای تونس به صورت ارگانیک صادر میشود.
مراکش بزرگترین بازار مقصد خرمای تونس است و پس از آن ایتالیا و آلمان قرار دارند. صادرات تونس به اروپا با نرخ سالانه ۲ درصد افزایش یافت و در سال ۲۰۲۲ به ۵۸ هزار تن یا ۱۱۱ میلیون یورو رسید. در داخل اروپا، بازار هدف اصلی خرمای تونس، فرانسه با ۲۹ درصد سهم واردات است و پس از آن آلمان (۲۲ درصد)، ایتالیا (۱۶ درصد)، اسپانیا (۸ درصد) و بریتانیا (۵ درصد) قرار دارند. آلمان سریعترین رشد را در بازار خرمای تونس دارد. واردات خرمای آلمان از تونس بین سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲، ۳ هزار تن افزایش یافته است.
تونس میزبان ۶ میلیون درخت نخل خرما است. این درختان در ۴ واحه در جنوب تونس – در کبیلی (۶۷٪ سهم تولید)، توزور (۱۶٪)، قابس (۱۳٪) و قفصه (۵٪) – متمرکز شدهاند. دوره برداشت در تونس از ابتدای اکتبر تا پایان دسامبر ادامه دارد. اگرچه بیش از ۱۵۰ گونه خرما در تونس وجود دارد، اما تنها ۴ گونه از نظر اقتصادی مورد توجه هستند: دگلت نور (با بیش از دو سوم کل تولید)، آلیگ، خوات آلیگ و کنتا. دگلت نور گونه اصلی صادراتی است که بیش از ۸۰٪ از کل صادرات را تشکیل میدهد.
الجزایر: تامینکننده رو به رشد اروپا
الجزایر ششمین تولیدکننده بزرگ خرما در جهان است. به طور متوسط، الجزایر حدود ۱۳۰ هزار تن خرما تولید میکند. پیشبینی میشود که الجزایر تولید خود را در فصل ۲۰۲۳/۲۰۲۴ به ۱۴۵ هزار تن افزایش دهد. الجزایر با صادرات بیش از ۷۰ هزار تن، هشتمین صادرکننده بزرگ خرما در جهان است. الجزایر بیشتر خرمای خود را به فرانسه (با سهم ۲۸٪ در سال ۲۰۲۲) و پس از آن به مراکش (۲۱٪)، فدراسیون روسیه (۷٪)، ایالات متحده آمریکا (۵٪) و موریتانی (۵٪) صادر میکند. دگلت نور بیش از ۸۴٪ از صادرات خرمای الجزایر را تشکیل میدهد.
الجزایر صادرات خود به اروپا را به طور قابل توجهی افزایش میدهد، اگرچه مقادیر آن به دلیل سطوح تولید متغیر، نوسان دارد. صادرات الجزایر به اروپا در سال 2021 به اوج خود یعنی 34 هزار تن رسید. با این حال، به دلیل شرایط نامساعد آب و هوایی همراه با افزایش قیمتها، صادرات در سال 2022 به 27 هزار تن کاهش یافت. فرانسه مقصد اصلی خرمای الجزایر در اروپا است و 75 درصد از سهم صادرات اروپا را در سال 2022 به خود اختصاص داده است و پس از آن اسپانیا (13 درصد)، آلمان (7 درصد) و بلژیک (5 درصد) قرار دارند.
الجزایر بیش از ۱۸ میلیون نخل خرما دارد و تولید آن به طور مداوم در حال افزایش است. تولید خرما در الجزایر در بخش جنوب شرقی این کشور متمرکز است. استان بسکره در تولید خرمای الجزایر (۳۱٪) رتبه اول را دارد و پس از آن استانهای الواد (۲۷٪) و ورقله (۱۸٪) قرار دارند. حدود ۵۰٪ از خرماهای الجزایر از نوع دگلت نور هستند و پس از آن دگلا بیدا و غرس قرار دارند. این دو استان روی هم رفته تقریباً ۹۰٪ از خرمای الجزایر را تشکیل میدهند.
اسرائیل: یکی از تأمینکنندگان پیشرو مدجول
اسرائیل سالانه حدود 30 هزار تن خرما تولید میکند و حدود 50 درصد از تولید خود را به اروپا صادر میکند. رقم اصلی خرما، مجول است که 80 درصد سهم تولید را به خود اختصاص داده است. سایر ارقام خرما که در اسرائیل کشت میشوند عبارتند از: دگلت نور، حلاوی، حیانی، دری، عامری، خضراوی، برحی و زاهدی. تخمین زده میشود که اسرائیل 50 درصد از خرمای مجول جهان را تولید میکند. تقریباً نیمی از خرماهای اسرائیل در دره ریفت اردن و آراوا کشت میشوند.
واردات خرما از اسرائیل به اروپا با نرخ سالانه 10 درصد افزایش یافته و در سال 2022 به 18.7 هزار تن به ارزش 107 میلیون یورو رسیده است. از نظر ارزش، اسرائیل دومین تأمینکننده بزرگ به اروپا است که دلیل آن قیمت بالاتر خرمای مدجول در مقایسه با دگلت نور است. واردکننده اصلی خرما از اسرائیل در اروپا، هلند است که 30 درصد از واردات اروپا را به خود اختصاص داده و پس از آن بریتانیا (21 درصد)، فرانسه (15 درصد)، اسپانیا (11 درصد) و ایتالیا (9 درصد) قرار دارند.
ایران: تامینکننده پیشرو شمال اروپا
ایران با میانگین تولید ۱۵۱ هزار تن، دومین تولیدکننده و صادرکننده بزرگ خرما در جهان است. با این حال، کمتر از ۵ درصد از مقادیر صادراتی به اروپا میرسد. مقاصد اصلی صادرات خرمای ایران کشورهای آسیایی هستند: هند، پاکستان، قزاقستان، افغانستان و ترکیه. واردات خرما از ایران به اروپا تا سال ۲۰۲۱ ثابت بود، اما در سال ۲۰۲۲ به دلیل تورم قیمت اندکی کاهش یافت. در سال ۲۰۲۲، به مقدار ۱۱.۴ هزار تن و ارزش ۱۸.۹ میلیون یورو رسید. بیشترین رقم صادراتی به اروپا، مضافتی است.
در سال ۲۰۲۲، لهستان ۱۴.۹٪ از واردات اروپا از ایران را به خود اختصاص داد و پس از آن دانمارک (۱۴.۶٪)، انگلستان (۱۳.۴٪)، آلمان (۱۲.۷٪) و سوئد (۱۱.۵٪) قرار داشتند. ایران تأمینکننده اصلی خرما به اروپای شمالی و چندین کشور اروپای مرکزی/شرقی است. خرماهای ایران از نظر قیمت رقابتی هستند و میانگین قیمتها معمولاً پایینتر از خرماهای سایر کشورها است. بیشتر خرماهای ایران به صورت نرم و با رطوبت بالا صادر میشوند، بنابراین باید در حین حمل و نقل و نگهداری در یخچال نگهداری شوند.
بیشتر خرماها در جنوب ایران کشت میشوند. بیش از ۴۰۰ نوع خرما در ایران وجود دارد، اما گونه ای که بیشترین تولید را دارد، سایر (۴۰٪) است. سایر همچنین اغلب برای برش یا فرآوری بیشتر استفاده میشود. خرمای بسیار شیرین مضافتی، عمدهترین نوع خرمای صادراتی است و پس از آن خرماهای زاهدی، شاهانی، کبکاب، استعمران و پیاروم قرار دارند. اگرچه ایران به دلیل رقابت قیمتیاش مشهور است، اما گونه ایرانی «پیارم» که به «خرمای شکلاتی» معروف است، یکی از گرانترین گونههای خرما در جهان است.
پاکستان: تأمینکننده اصلی برای بریتانیا
پاکستان به عنوان ششمین صادرکننده بزرگ خرما در جهان رتبهبندی شده است. در سال ۲۰۲۲، پاکستان ۱۰۷ هزار تن خرما به ارزش ۴۱ میلیون یورو صادر کرد. بیشتر خرماهای پاکستان به امارات متحده عربی (۸۴٪) و پس از آن به آلمان (۳٪)، ترکیه (۳٪) و بریتانیا (۲٪) صادر میشود. بیش از ۹۰٪ خرماها در استانهای سند و بلوچستان تولید میشوند.
صادرات خرمای پاکستان به اروپا کمتر از 10 درصد از کل صادرات را تشکیل میدهد. در سال 2022، صادرات خرمای پاکستان به اروپا به 8 هزار تن یا 12.4 میلیون یورو رسید. صادرات به اروپا بسیار متمرکز است و 3 واردکننده اصلی سهمی بیش از 90 درصد دارند. در سال 2022، واردکننده اصلی خرما از پاکستان در اروپا، آلمان با 43 درصد سهم بود و پس از آن بریتانیا (35 درصد)، دانمارک (12 درصد) و لهستان (3 درصد) قرار داشتند. سایر واردکنندگان اروپایی خرمای پاکستان شامل هلند، لتونی، لیتوانی، بلغارستان و فنلاند هستند.
بیش از ۱۶۰ رقم خرما در پاکستان وجود دارد. ارقام اصلی پاکستانی عبارتند از اصیل، داکی، بگوم جنگی، ربی و موزاواتی. در بازار اروپا، پاکستان عرضه قابل توجهی از خرمای اصیل دارد. این گونه به ندرت به عنوان میان وعده در سوپرمارکتهای اصلی فروخته میشود. در عوض، اغلب به عنوان یک ماده اولیه در صنعت فرآوری مواد غذایی استفاده میشود. در آلمان، خرمای اصیل توسط صنایع غذایی با رطوبت بالا وارد میشود و اغلب “خرمای تازه” نامیده میشود. با این حال، در فروشگاههای محلی، به ویژه در بریتانیا، خرمای اصیل نیز به عنوان میان وعده فروخته میشود.
عربستان سعودی و امارات متحده عربی عرضه خود به اروپا را افزایش میدهند
عربستان سعودی و امارات متحده عربی مقادیر مشابهی خرما به اروپا صادر میکنند. عربستان سعودی با میانگین تولید ۲۲۴ هزار تن، تولیدکننده پیشرو خرما در جهان است. امارات متحده عربی با میانگین تولید ۱۳۸ هزار تن، سومین تولیدکننده برتر خرما در جهان است. هر دو کشور بیشتر خرمای تولید شده را در داخل کشور خود مصرف میکنند. تخمین زده میشود که هر دو کشور بزرگترین مصرفکنندگان سرانه خرما در جهان باشند.
صادرات خرما از امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۲، ۲۵۰ هزار تن تخمین زده شده است، در حالی که صادرات از عربستان سعودی تقریباً ۲۳۰ تن بوده است. اگرچه امارات متحده عربی در مقایسه با عربستان سعودی خرمای بیشتری صادر میکند، اما تخمین زده میشود که بخشی از این صادرات شامل خرماهای دوباره صادر شده با منشأ عربستان سعودی نیز باشد. امارات متحده عربی هر ساله بین ۴۰ تا ۷۰ هزار تن از عربستان سعودی وارد میکند. هند بازار اصلی خرمای امارات متحده عربی است. یمن بازار هدف اصلی خرمای عربستان سعودی است.
هر دو کشور در حال افزایش صادرات خود به اروپا هستند. آلمان و بریتانیا بازارهای اصلی هر دو کشور هستند. با این حال، هلند نیز واردکننده و صادرکننده مجدد مهم خرما از عربستان سعودی است. هر دو کشور از نظر ایمنی مواد غذایی به عنوان تأمینکنندگان قابل اعتماد شناخته میشوند.
بیش از ۴۰۰ نوع خرما در عربستان سعودی وجود دارد. ریاض، قاسم، استان شرقی و مدینه بزرگترین مناطق تولید خرما هستند. الوین، خدری، سکر، ساجی، البرنی، خلص و الصفوی مهمترین ارقام هستند. امارات متحده عربی حدود ۷۰ نوع خرما کشت میکند. امارت ابوظبی به تنهایی با ۸۰٪ سهم تولید، تولیدکننده پیشرو است. نخلهای خرما عمدتاً در منطقه اطراف العین در شرق و در امتداد واحههای لیوا در غرب متمرکز هستند.
با کدام شرکتها رقابت میکنید؟
بیشتر صادرکنندگان خرما، فرآوریکننده و بستهبندیکننده هستند. برخی از شرکتها مزارع مخصوص به خود را دارند، اگرچه اکثر آنها خرما را از کشاورزان و از طریق جمعآوریکنندگان متخصص خریداری میکنند. نمونههای ذکر شده در زیر، نمونههایی از صادرکنندگان پیشرو خرما هستند. رقبای مستقیم برای هر صادرکننده متفاوت هستند و نمیتوان آنها را تعمیم داد. به عنوان مثال، صادرکنندگان انواع Deglet Nour، Medjool یا Sayer بخشهای مختلف بازار را هدف قرار میدهند و بنابراین مستقیماً رقابت نمیکنند.
شرکتها در تونس
تولیدکنندگان خرما در تونس در حال تغییر از واحههای سنتی، که در آنها چندین گونه مختلف کشت میشود، به واحههای مدرن با تنها گونه Deglet Nour هستند. زنجیره تأمین فعلی خرما توسط تقریباً 60 هزار کشاورز (عمدتاً کوچک)، 400 جمعآوریکننده و حدود 70 بستهبندیکننده و صادرکننده سازماندهی شده است. اکثر جمعآوریکنندگان 50 تا 300 تن خرما خریداری کرده و آنها را به بستهبندیکنندهها منتقل میکنند. بیشتر ظرفیتهای ذخیرهسازی در جنوب تونس واقع شدهاند و Kébili و Tozeur به عنوان مراکز پیشرو با ظرفیت کلی حدود 100 هزار تن هستند.
- شرکت Boudjebel SA VACPA (ارزشگذاری و شرایط تولید محصولات کشاورزی) صادرکننده پیشرو خرما در تونس است. این شرکت با صادرات سالانه ۱۳ هزار تن (که ۶ هزار تن آن ارگانیک است) صادرکننده پیشرو خرمای Deglet Nour در جهان است. این شرکت بیش از ۶۰۰ کشاورز را در برنامه ادغام عمودی خود گنجانده است و بیش از ۱۰۰ کشاورز دارای گواهینامه تجارت عادلانه (Max Havelaar) هستند. Boudjebel علاوه بر چندین گواهینامه ایمنی مواد غذایی، آزمایشگاه معتبر ISO 17025 خود را برای کنترل کیفیت دارد.
- شرکت نوری اند سی (Nuri&Cie) یک شرکت بستهبندی و صادرات خرما با بیش از ۸۰۰ کارمند است. این شرکت سالانه حدود ۶ هزار تن خرما صادر میکند و دارای ۲ مرکز بستهبندی و یک انبار بزرگ با ظرفیت ۱۳ هزار تن است. نوری مالک مزارع نخل خود در جنوب تونس است. این شرکت خرما را به بازارهای مختلفی صادر میکند، اما صادرات آن بر آسیا، به ویژه هند و کشورهای جنوب شرقی آسیا با جمعیت مسلمان زیاد متمرکز است.
- شرکت خرمای هورچانی بخشی از گروه هورچانی است. این شرکت ۷۵۰ کارمند دارد و سابقه طولانی در تولید خرما دارد. این شرکت سالانه ۱.۳ هزار تن خرما تولید و ۳.۵ هزار تن صادر میکند. نیمی از خرماهای صادراتی مربوط به دگلت نور و نیمی دیگر مربوط به علیق، کوات و علیق کنتا است. این شرکت بزرگترین مرکز فرآوری خرما در توزور را دارد که میتواند سالانه ۱۰ هزار تن خرما فرآوری کند. هورچانی یکی از پیشگامان تولید خرمای ارگانیک در تونس است و در حال حاضر بیش از ۴۰۰ نوع خرمای ارگانیک صادر میکند.
این ۳ شرکت نمونههای قابل توجهی از صادرکنندگان در تونس هستند. با توجه به محدودیتهای این مطالعه، توصیف همه شرکتهای صادرکننده (بیش از ۷۰ شرکت) امکانپذیر نیست. نمونههایی از سایر صادرکنندگان شامل Cap Bon Frigorifique Plus ، Beni Ghreb ، Rose de Sable ، Golden Agriproduct ، House of Dates ، Datcha Dates و Biosca Tamara میشود .
به منظور ترویج صادرات میوههای تونسی، از جمله خرما، شرکتهای تونسی انجمن Groupement Interprofessionnel des Fruits (GiFruits) را تشکیل دادهاند. علاوه بر این، برای بهبود رقابتپذیری بخش خرما در تونس، Pole of Djérid (شرکت خصوصی-دولتی) خوشه خرما و نخل را تأسیس کرده است .
شرکتها در الجزایر
در الجزایر، تقریباً ۴۰ کارخانه خصوصی فرآوری خرما با ظرفیتهای مختلف وجود دارد. اکثر این تأسیسات در استان بسکره و به ویژه در شهرداری تولگا متمرکز شدهاند. بسکره حدود ۳۰ کارخانه خصوصی تهویه و بستهبندی دارد. علاوه بر این، بیش از ۱۵۰ مرکز نگهداری خرما در الجزایر وجود دارد. تهویه خرما در الجزایر معمولاً شامل پوشش شربت گلیکوز نمیشود، زیرا خرماهای الجزایر به دلیل شیرینی بالایشان ارزشمند هستند.
- حدود سلیم – یکی از بزرگترین شرکتهای فرآوری خرما در الجزایر، که 30 سال پیش تأسیس شد. این شرکت سالانه حدود 6000 تن خرما فرآوری میکند. این شرکت خرما را به چندین کشور صادر میکند، اما قصد دارد حضور خود را در بریتانیا افزایش دهد و به تأمینکننده اصلی در آنجا تبدیل شود. این شرکت خرما را از طریق گروه براری ، شرکتی که خرما را از چندین منبع مختلف تجارت میکند، به فروش میرساند.
- EURL بوکلال محمد طاهر – سالانه ۵۰۰۰ تن خرما فرآوری میکند. این شرکت برند خود را با نام پرستیژ خرما تشکیل داده است. این شرکت دارای گواهینامههای ISO 22000، BRC و IFS است که به آن امکان میدهد به بازارها و مشتریانی با تقاضاهای مختلف، از جمله خردهفروشان اروپایی مانند Tesco و Carrefour، دسترسی پیدا کند. بوکلال علاوه بر اتحادیه اروپا، به برخی از زنجیرههای خردهفروشی پیشرو در فدراسیون روسیه نیز خدمات ارائه میدهد.
از دیگر نمونههای صادرکنندگان خرما در الجزایر میتوان به زیبان گاردن ، تولگا آگروفود ، آگرودات، بیوداتس و سد اوسیس اشاره کرد . چندین شرکت مهم فرآوری خرما در الجزایر هنوز وبسایت ندارند (و از فیسبوک نیز برای تبلیغ استفاده نمیکنند). برخی از این شرکتها عبارتند از: آفریدات، لخدر هیلمت ETS، کیسرانه ایمپورت اکسپورت EURL، سود داته ، اوده تومور ، داتول اکسپورت و سوداپال.
شرکتها در اسرائیل
بزرگترین صادرات خرما در اسرائیل توسط شرکت تعاونی خرماکاران اسرائیل، که با نام هادیکلایم نیز شناخته میشود، سازماندهی میشود . هادیکلایم مسئول ۵۰٪ از خرمای صادر شده از اسرائیل است. هادیکلایم ۱۶ ایستگاه بستهبندی را اداره میکند. این شرکت خرما را به بیش از ۳۰ کشور، البته بیشتر به اروپا، صادر میکند. هادیکلایم خرما را با برندهای خود (مانند «رود اردن») و همچنین با برچسبهای خصوصی فروشگاههای زنجیرهای خردهفروشی مانند Tesco، Waitrose، Migros و Albert Heijn به فروش میرساند. در سال ۲۰۱۸، هادیکلایم یک شرکت تابعه در هلند به نام Palm Fruits BV تأسیس کرد .
از دیگر تولیدکنندگان و صادرکنندگان مهم خرما در اسرائیل میتوان به کارمل اگرکسکو ، مهادرین ، بازاریابی کشاورزی ، جلیله اکسپورت و کیبوتص سامار اشاره کرد .
نمونههایی از صادرکنندگان خرما از سایر کشورهای تأمینکننده
- ایران – ایران محل استقرار بسیاری از شرکتهای صادرکننده خرما است. برخی از صادرکنندگان قابل توجه عبارتند از: کریستال خرما ، سان اکسپورت ، سجاد خرما ، حساس اکسپورت ، نخل سبز صبحی ، پارسون دی ، پاریز آجیل ، آبان آریا ، AHT ، آرات کمپانی ، آریو ، گلوبال شکرانه سلامت ، تروپیکال سانشاین گرین پالم ، میدل ایست پروداکت اکسپورت ، ;
- پاکستان – صادرکننده اصلی خرما در پاکستان، شرکت Gilano Dates است . سایر صادرکنندگان مهم عبارتند از Wisdom Industries ، New Lal Shahbaz Traders ، Taj Foods و Asia Foods International ؛
- عربستان سعودی و امارات متحده عربی – بزرگترین مزرعه خرمای انفرادی در جهان، الاصل مستقر در عربستان سعودی است که بیش از ۲۵۰ هزار درخت نخل دارد. سایر صادرکنندگان عبارتند از خرمای المحمدیه ، انیسه ، خرمای رایانا ، خرمای پادشاهی ، خرمای اتاق ، خرمای عنیزه ، کارخانه خرمای الخماش ، عمل الخیر و برکات المدینه .
نکته:
- برای دیدار با رقبای خود ، از نمایشگاههای تجاری پیشرو اروپا مانند Anuga ، SIAL ، Fruit Logistica و BIOFACH بازدید کنید .
با کدام محصولات رقابت میکنید؟
رقیب اصلی میوههای خشک، از جمله خرما، میوههای تازه هستند. مصرفکنندگان اروپایی به طور فزایندهای به سلامت خود اهمیت میدهند و رژیم غذایی سالمی را با افزایش مصرف میوه و سبزیجات تازه ترجیح میدهند. این روند میتواند بر مصرف همه میوههای خشک، به ویژه اگر با شربت گلوکز یا سوربیتول پوشانده شده باشند، تأثیر بگذارد. رقابت شدید میوههای تازه در سالهای آینده همچنان یک چالش بزرگ برای بازار خرمای اروپا خواهد بود.
رقابت بازاریابی از سوی بخش میوههای تازه شامل ادعاهایی در مورد میزان قند موجود در میوههای خشک و خطر میوههای خشک برای سلامت دندانها میشود، زیرا به دندانهای مصرفکنندگان میچسبند. با این حال، شورای بینالمللی آجیل و میوههای خشک با ارائه اطلاعاتی مبنی بر وجود شواهد غیرمتقاعدکننده در مورد میزان بالای قند در میوههای خشک، این رقابت را رد میکند.
۴. قیمت خرما در بازار اروپا چقدر است؟
محاسبه حاشیه سود بر اساس قیمتهای نهایی خردهفروشی خرما چندان قابل اعتماد نیست، زیرا کل این بخش برای انواع، خاستگاهها و بستهبندیهای مختلف، قیمتهای متفاوتی دارد. به عنوان مثال، خرمای مجول معمولاً قیمتهای بالاتری نسبت به دگلت نور یا سایر دارد. تورم قیمت فعلی، پیشبینی قیمت را دشوارتر میکند. به عنوان مثال، قیمت خرمای سایر در پایان سال ۲۰۲۲ به ۱.۳ یورو در هر کیلوگرم رسیده است که به طور قابل توجهی بالاتر از میانگین قیمت در ۵ سال گذشته است. در طول ۵ سال گذشته، این قیمت به ندرت بیش از ۱ یورو در هر کیلوگرم بوده است.
قیمت خرده فروشی در اکثر سوپرمارکتهای اروپایی برای بستههای کوچک ۱۰۰ گرمی خرمای بدون هسته Deglet Noir بین ۶ تا ۱۰ یورو در هر کیلوگرم متغیر است. قیمت خرمای Medjool بسته بندی شده در خرده فروشی میتواند به ۱۵ یورو در هر کیلوگرم برسد. قیمت خرما شامل هزینه، بیمه و حمل و نقل (CIF) تقریباً ۲۰٪ از قیمت خرده فروشی یک بسته کوچک خرده فروشی را تشکیل میدهد. در مواردی که محصول نهایی خرده فروشی مستقیماً به زنجیرههای خرده فروشی فروخته میشود، این سهم بسیار بیشتر است.
اگر از طریق کیفیت متمایز، ایمنی مواد غذایی، صدور گواهینامه و مراحل فرآوری، به محصول خود ارزش افزوده دهید، قیمتهای شما بالاتر خواهد بود. به عنوان مثال، صدور گواهینامه ارگانیک و تجارت عادلانه میتواند به ارزش محصولات شما بیفزاید.
قیمتهای ارائه شده در زیر، یک برآورد تقریبی است. عوامل زیادی در تعیین قیمت نقش دارند، مانند کیفیت، تنوع، مبدا، هزینههای صدور گواهینامه ایمنی مواد غذایی، مشاوران، تأمین اجتماعی، مالیات، فروش و حاشیه سود شبکه.
جدول 1: تفکیک قیمت خرده فروشی خرما، قیمت هر کیلوگرم
مراحل فرآیند صادرات | نوع قیمت | تفکیک قیمت | مثال (دگلت نور) |
تولید خرما | قیمت کشاورز | ۱۵٪ | ۰.۶۰ یورو |
قیمت کلکسیونی | هزینه کلکسیونرها | ۱۶٪ | ۰.۶۵ یورو |
فرآوری و بسته بندی خرما | قیمت کارخانه | ۲۵٪ | ۱ یورو |
انبارداری، جابجایی و حمل و نقل | قیمت سیف (CIF) | ۵۰٪ | ۲ یورو |
فروش به خرده فروشی | قیمت عمده فروشی (شامل مالیات بر ارزش افزوده) | ۷۵٪ | ۳ یورو |
فروش خرده فروشی محصول نهایی بسته بندی شده | قیمت خرده فروشی | ۱۰۰٪ | ۴ یورو |
در این بخش از سایت تجارت سبز میتوانید مطالعه ای در مورد پتانسیل صادرات خرما به اروپا مطالعه کنید.